• Autor: Kamil Kiecana
Czy szef może zmusić mnie do pracy w swojej drugiej, zagranicznej firmie? Mój pracodawca ma dwie firmy. W jednej posiada 50% udziałów (spółka). Druga w pełni należy do niego. Jej siedziba znajduje się za granicą. Ostatnio, tj. od października 2021 r., szef wymaga, żebym świadczyła usługi również dla firmy zagranicznej. Nie ma o tym wzmianki w mojej umowie o pracę z pierwszą firmą, nie dostaję za to wynagrodzenia, nie jest to zgodne z prawem niemieckim, pod które podlega druga firma. Szef natomiast twierdzi, że jeśli nie będę pracować również w drugiej firmie, to zwolni mnie z pierwszej. Czy ma do tego prawo?
Zgodnie z pierwszym zdaniem art. 10 § 1 Kodeksu pracy (w skrócie K.p.): „Każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy”. Zgodnie z art. 11 K.p.: „Nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika”. Zgodnie z art. 111 K.p.: „Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika”.
Zgodnie z art. 943 K.p.:
„§ 1. Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi.
§ 2. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
§ 3. Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
§ 4. Pracownik, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.
§ 5. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny, o której mowa w § 2, uzasadniającej rozwiązanie umowy”.
Zgodnie z poglądami piśmiennictwa prawnego: „Jeśli chodzi o pracownika, prawo pracy nie przewiduje żadnego wyjątku od zasady swobody zobowiązania się do wykonywania pracy (wyjątki przewiduje tylko prawo karne). Komentowany przepis, a także art. 10 § 1 k.p. oraz Konstytucja RP (art. 65 ust. 1 i 2) określają zasadę wolności pracy. Pracownik nie może być zmuszony do wykonywania pracy. Pracodawca nie ma roszczenia o faktyczne wykonywanie przez niego pracy. W razie niewykonywania lub nienależytego wykonywania pracy pracodawca może jedynie stosować przewidziane prawem pracy sankcje, w szczególności w postaci rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.), wypowiedzenia umowy, odpowiedzialności porządkowej (art. 108 i n. k.p.) i materialnej (art. 114 i n. k.p.). W razie wadliwego rozwiązania umowy o pracę przez pracownika na podstawie art. 55 k.p. pracodawcy służy jedynie roszczenie o odszkodowanie na warunkach przewidzianych w art. 611 i 612. Nawet w przypadku dobrowolnego zobowiązania się pracownika do zawarcia umowy o pracę (umowa przedwstępna – zob. uw. 15 do art. 29) pracodawca nie może dochodzić jej zawarcia, a jedynie żądać odszkodowania. Swoboda wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika jest nieograniczona.
Pracy przymusowej zabraniają także akty prawa międzynarodowego, w szczególności Konwencja MOP nr 105 o zniesieniu pracy przymusowej, przyjęta w Genewie 25.06.1957 r. przez Konferencję Ogólną Międzynarodowej Organizacji Pracy (Dz.U. z 1959 r. Nr 39, poz. 240) i art. 4 ust. 2 EKPC” (K. Jaśkowski, E. Maniewska [w:] K. Jaśkowski, E. Maniewska, Kodeks pracy. Komentarz aktualizowany, LEX 2023, art. 11).
Ponadto „swoboda wyboru miejsca pracy, jako jeden z elementów zasady wolności pracy sensu largo, rozumiana bywa podmiotowo, przestrzennie i podmiotowo-przestrzennie. W pierwszym ujęciu oznacza swobodę wyboru pracodawcy, w drugim swobodę w zakresie geograficznego zlokalizowania swojej aktywności pracowniczej (w kraju, za granicą), w trzecim wolność wyboru pracodawcy również w aspekcie jego geograficznego umiejscowienia. W dotychczasowej praktyce orzeczniczej sięgano do trzeciego sposobu rozumienia miejsca pracy. Nie ma powodów ani przesłanek do jego zmiany” (W. Perdeus [w:] Kodeks pracy. Komentarz. Tom I. Art. 1–93, wyd. VI, red. K.W. Baran, Warszawa 2022, art. 11).
Pani umowa o pracę dotyczy firmy X. Zakładam, że nie wiążą Panią inne dokumenty, które wskazywałyby na świadczenie pracy lub usług na rzecz firmy zagranicznej.
Mając na uwadze powyższe, nie ma żadnych podstaw prawnych ku temu, aby musiała Pani pracować dla innej firmy (w tym zagranicznej) niż firma, która jest wpisana do Pani umowy o pracę. Jeśli ma to być podstawą do Pani zwolnienia, to odwołanie się od takiego zwolnienia może z dużym prawdopodobieństwem okazać się skuteczne w sądzie. Obecnie rekomenduję rozważenie wysłania do pracodawcy formalnego pisma z Pani stanowiskiem oraz argumentacją prawną co do braku podstaw do wykonywania pracy w innej firmie. Można również osobne pismo wysłać do Państwowej Inspekcji Pracy.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
