• Autor: Katarzyna Talkowska-Szewczyk
Pracuję w szkole publicznej. W kontekście art. 63 Karty Nauczyciela proszę o wyjaśnienie, jak należy rozumieć zapis „podczas pełnienia obowiązków służbowych lub w związku z nimi”. Czy udział w pracach komisji konkursowej na stanowisko dyrektora szkoły jest spełnianiem obowiązku służbowego lub pozostaje w związku z nim? Do udziału w pracach komisji zostałem wybrany przez radę pedagogiczną w tajnym głosowaniu, na co jest dowód w postaci zapisu w protokole.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że podstawą prawną do udzielenia odpowiedzi na zapytanie stanowi ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karty Nauczyciela. Zgodnie z art. 63 ust. 1 Karty Nauczyciela „nauczyciel, podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny”. Nadto „organ prowadzący szkołę i dyrektor szkoły są obowiązani z urzędu występować w obronie nauczyciela, gdy ustalone dla nauczyciela uprawnienia zostaną naruszone” (ust. 2). Jak wynika ponadto z zacytowanych przepisów, ochrona prawna przyznana nauczycielowi nie ma charakteru abstrakcyjnego i bezwzględnego.
Zapis zawarty w art. 63 ust. 1 jednoznacznie stanowi, że ochrona ta przyznana została nauczycielowi jedynie „podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych” – i to na zasadach określonych w Kodeksie karnym. Zakresu znaczeniowego pojęcia „podczas” nie ogranicza się przy tym do „godzin urzędowania, lecz do istoty samych czynności, do tego czy wchodzą one w zakres działania urzędnika, który w charakterze władzy te czynności wykonuje”, tak więc przyjąć należy co do zasady, że „funkcjonariusz przebywając w instytucji, której jest funkcjonariuszem, pełni tam swoje obowiązki służbowe”. Sformułowanie to nie będzie dotyczyć jednak tego rodzaju sytuacji, w których funkcjonariusz publiczny, przebywając w oficjalnym miejscu i w czasie pracy, nie zajmuje się sprawami służbowymi, lecz prywatnymi. Reasumując, stwierdzić należy, że znamię „podczas” spełnione zostanie jedynie wówczas, gdy objęty ochroną prawną nauczyciel wykonywał będzie czynności wchodzące w zakres ciążących na nim obowiązków służbowych (prowadzenie zajęć lekcyjnych, konsultacje z uczniami, spotkania z rodzicami uczniów, pełnienie funkcji porządkowych na terenie szkoły etc.). We wszystkich tych przypadkach mamy do czynienia z podejmowaniem działań podczas pełnienia obowiązków służbowych.
Następnie należy przeanalizować pojęcie „w związku z pełnieniem”. Pojęcie to może być rozumiane w dwojaki sposób. Przede wszystkim jako bezpośrednie powiązanie przestępnego działania sprawcy z konkretną czynnością służbową funkcjonariusza (i to zarówno czynnością uprzednią, współczesną, jak i spodziewaną w przyszłości). Sytuacja taka nastręcza najmniej wątpliwości dowodowych, zaś jej zaistnienie nie rodzi istotniejszych komplikacji w zakresie oceny motywu, jakim kierował się sprawca przestępstwa. Przestępne działanie sprawcy może być jednak związane również z „samym faktem, że dana osoba jest funkcjonariuszem publicznym, że posiada bardziej czy mniej dokładnie znany sprawcy zakres obowiązków służbowych”. Jak wskazują przedstawiciele doktryny, „w praktyce nie należą do wyjątków stany faktyczne, gdy sprawca dopuszcza się agresji wobec danej osoby dlatego właśnie, że jest ona funkcjonariuszem publicznym, że posiada pewien zakres uprawnień i obowiązków należących do jego funkcji. Motywacja taka może powstać pod wpływem pobudek wynikających z przykrych doświadczeń, jakich sprawca doznał w przeszłości do funkcjonariuszy danej kategorii”.
Reasumując, stwierdzić należy, że ochrona prawnokarna przewidziana przepisami prawa karnego przysługuje nauczycielowi zarówno w trakcie wykonywania czynności służbowych – w stosunku do uczniów, rodziców uczniów oraz innych osób, jak i poza czasem pracy, o ile przestępne działanie wywodzi swe źródło z pełnionych przez nauczyciela obowiązków służbowych. Innymi słowy, nauczyciel podlega ochronie prawnej zarówno wtedy, gdy podjęte zostaną wobec niego działania przestępne na terenie szkoły i w godzinach pracy, ale również wtedy, gdy działania takie zostaną wobec niego podjęte poza czasem pracy, ale w związku z wykonywanym przez niego zawodem (np. w wyniku urazu osobistego o podłożu szkolnym) . Zaistnienie powyższego związku jest przy tym elementem koniecznym, niezbędnym dla przyjęcia szczególnej ochrony, zarezerwowanej dla funkcjonariusza publicznego.
Biorąc pod uwagę powyższe, udział w pracach w ramach komisji konkursowej również jest wykonywaniem czynności służbowych. Nie wykonuje ich Pan prywatnie, ale w związku z zajmowanym przez Pana stanowiskiem. Gdyby nie był Pan nauczycielem danej szkoły, to nie zostałby Pan powołany do pełnienia tej funkcji.
Udział nauczyciela w pracach komisji konkursowej na stanowisko dyrektora szkoły jest związany z pełnieniem obowiązków służbowych, wynikających z jego roli w instytucji edukacyjnej. Zgodnie z art. 63 Karty Nauczyciela, nauczyciel podczas takich działań korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych. Jest to istotne, ponieważ takie zadania są integralną częścią obowiązków nauczyciela, mających na celu zapewnienie sprawnego funkcjonowania szkoły.
Potrzebujesz profesjonalnej pomocy prawnej? Skorzystaj z naszych usług online, gdzie szybko i sprawnie przygotujemy dla Ciebie wszelkie pisma oraz udzielimy porad prawnych, dostosowanych do Twoich potrzeb. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
