• Autor: Katarzyna Talkowska-Szewczyk
Moje pytanie dotyczy warunków pracy. Nadzoruję 16 pracowników fizycznych, pracuję 130 km od miejsca zamieszkania, więc stawiam się w poniedziałek o godz. 6.00 w pracy i pracuję do piątku do godz. 13, po czym wracam do domu na cały weekend, ale jestem cały czas pod telefonem, bo odpowiadam za pracowników, którzy pracują także w weekendy. Nie mam zastępcy. Przez tydzień mieszkam w wynajmowanym przeze mnie pokoju, korzystam ze swojego sprzętu biurowego, do pracy dojeżdżam własnym samochodem. Czy mam prawo upominać się o dietę 45 zł/dobę, pracownicy fizyczni ją otrzymują? Czy powinienem otrzymywać tzw. kilometrówkę za dojazd? Czy moja praca jest wg prawa pracą w delegacji? Czy należy mi się zwrot opłaty za pokój, w którym nie tylko nocuję, ale jest jednocześnie biurem firmy – przyjmuję swoich pracowników i przechowuję firmowe dokumenty firmy?
Aby odpowiedzieć na Pana zapytanie, istotna jest informacja o Pańskiej formie zatrudnienia. Jeżeli jest Pan zatrudniony na podstawie umowy o współpracę, umowy-zlecenia, to wtedy do Pana sytuacji nie stosuje się przepisów dotyczących pracowników wynikających z Kodeksu pracy. Jeśli wykonuje Pan czynności w ramach swojego przedsiębiorstwa, czyli w ramach własnej jednoosobowej działalności gospodarczej, to wówczas kwestie takie jak:
Jeśli natomiast jest Pan zatrudniony w oparciu o umowę o pracę, to wówczas znajdują zastosowanie przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (K.p.). Zgodnie art. 775 § 1 K.p.: Pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy, przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. Natomiast zgodnie z § 2 tego przepisu: „Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Rozporządzenie powinno w szczególności określać wysokość diet, z uwzględnieniem czasu trwania podróży, a w przypadku podróży poza granicami kraju – walutę, w jakiej będzie ustalana dieta, i limit na nocleg w poszczególnych państwach, a także warunki zwrotu kosztów przejazdów, noclegów i innych wydatków. Takim rozporządzeniem jest aktualnie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej.
Warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego pracodawcy niż w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej określa się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania. Postanowienia układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę nie mogą ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika zatrudnionego w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej. Nadto w przypadku gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień co do zwrotu kosztów podróży służbowej, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio według przepisów wskazanego rozporządzenia. Zgodnie z § 2 rozporządzenia z tytułu podróży krajowej oraz podróży zagranicznej, odbywanej w terminie i miejscu określonym przez pracodawcę, pracownikowi przysługują:
Powyższe rozważania należy odnieść do kwestii czasu pracy pracownika. Zgodnie z art. 128 § 1 K.p. – czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Podróż służbowa wliczana jest do czasu pracy pracownika wówczas, gdy podczas tej podróży pracownik wykonywał pracę. Takie stanowisko przedstawił również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 czerwca 2005 r. sygn. akt. II PK 265/04, zgodnie z którym:
„Czas dojazdu i powrotu z miejscowości stanowiącej cel pracowniczej podróży służbowej oraz czas pobytu w tej miejscowości nie są pozostawaniem do dyspozycji pracodawcy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy (art. 128 § 1 K.p.), lecz w zakresie przypadającym na godziny normalnego rozkładu czasu pracy podlegają wliczeniu do jego normy (nie mogą być od niej odliczone), natomiast w zakresie wykraczającym poza rozkładowy czas pracy mają w sferze regulacji czasu pracy i prawa do wynagrodzenia doniosłość o tyle, o ile uszczuplają limit gwarantowanego pracownikowi czasu odpoczynku.”
Biorąc pod uwagę powyższe, należy stwierdzić, że pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za pracę za czas podróży służbowej przypadający na godziny, w których pracowników zgodnie z obowiązującym go czasem pracy miał świadczyć pracę. Natomiast w przypadku gdy podróż służbowa przypada na okres poza obowiązującym pracownika czasem pracy, to nie przysługuje mu prawo do wynagrodzenia ani też czas wolny od pracy.
Aby zatem odpowiedzieć na Pana zapytania co do należności, które zgodnie z obowiązującymi przepisami należą się pracownikom, należy potwierdzić, że z aktualną firmą łączy Pana stosunek pracy. Jeżeli taki stosunek Pana nie łączy, to kwestie związane ze zwrotem wydatków w podróży służbowej, dojazdów, zwrotu opłaty za nocleg powinny być uregulowane w zawartej przez Pana umowie o współpracę (umowie-zleceniu).
Pracownik zatrudniony na umowę o pracę
Janusz pracuje jako nadzorca ekipy budowlanej 130 km od swojego miejsca zamieszkania. Zatrudniony jest na umowę o pracę i w związku z tym obowiązują go przepisy Kodeksu pracy. Każdego tygodnia w poniedziałek rano wyjeżdża do miejsca pracy, gdzie mieszka w wynajętym przez siebie pokoju i wraca do domu w piątek po południu. W ciągu tygodnia używa własnego samochodu do dojazdów. Janusz ma prawo do diety za każdy dzień pracy w terenie oraz do zwrotu kosztów przejazdów i zakwaterowania, gdyż zgodnie z Kodeksem pracy jest w podróży służbowej. W jego przypadku należy również uwzględnić czas dojazdu do i z pracy jako część czasu pracy, jeżeli odbywa się w godzinach normalnego rozkładu czasu pracy.
Zleceniobiorca na umowę zlecenia
Katarzyna pracuje jako konsultantka IT na podstawie umowy zlecenia i współpracuje z firmą, której siedziba jest oddalona o 100 km od jej miejsca zamieszkania. Przez pięć dni w tygodniu przebywa w wynajmowanym przez siebie mieszkaniu w pobliżu siedziby firmy, korzystając z własnego sprzętu biurowego i samochodu do dojazdów. Katarzyna nie ma prawa do diety ani do zwrotu kosztów podróży, ponieważ umowa zlecenie nie podlega przepisom Kodeksu pracy. Wszystkie koszty związane z dojazdami, zakwaterowaniem i wyżywieniem powinny być jasno określone w umowie zlecenia, a brak takich zapisów oznacza, że nie przysługują jej żadne dodatkowe świadczenia.
Samozatrudniony (JDG)
Marek prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą (JDG) i świadczy usługi nadzoru budowlanego 150 km od swojego domu. Każdego tygodnia przebywa w wynajętym przez siebie pokoju, który służy mu również jako biuro. Używa własnego samochodu do dojazdów. Marek nie ma prawa do diety ani zwrotu kosztów podróży według przepisów Kodeksu pracy, ponieważ prowadzi działalność gospodarczą. Wszystkie kwestie związane z jego wydatkami, takimi jak dojazdy, zakwaterowanie i użytkowanie prywatnego sprzętu, powinny być uregulowane w kontrakcie z klientem. W przypadku braku takich zapisów, nie przysługują mu żadne dodatkowe świadczenia.
Warunki pracy w terenie, takie jak prawo do diet, zwrot kosztów przejazdów i zakwaterowania, zależą od formy zatrudnienia. Pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę są chronieni przepisami Kodeksu pracy, natomiast zleceniobiorcy i samozatrudnieni muszą mieć te kwestie uregulowane w swoich umowach. Kluczowe jest precyzyjne określenie warunków współpracy, aby zabezpieczyć swoje prawa i uniknąć nieporozumień.
Skorzystaj z naszych profesjonalnych usług porad prawnych online i sporządzania pism, aby zapewnić sobie pewność i bezpieczeństwo prawne w każdej sytuacji zawodowej. Oferujemy szybkie i rzetelne wsparcie dostosowane do Twoich indywidualnych potrzeb. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
