Elementy umowy o pracę

Zawierając umowę o pracę, należy kierować się zasadą, że strony umowy mogą w sposób dowolny regulować jej treść. Dowolność ta nie jest jednak dosłowna, gdyż konstruując umowę o pracę należy stosować przepisy prawa pracy, a w szczególności umowa o pracę nie może być sprzeczna z przepisami prawa pracy, które znajdują się w:

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

1. regulaminach wewnątrzzakładowych i układach zbiorowych pracy,
2. ustawach i aktach podustawowych oraz innych przepisach prawa krajowego i Unii Europejskiej (w tym umowach międzynarodowych),
3. Konstytucji RP,
   
   a także z zasadami współżycia społecznego.

Umowa o pracę ponadto musi zawierać istotne cechy stosunku pracy, takie jak osobiste wykonywanie pracy określonego rodzaju za wynagrodzeniem, pod kierownictwem pracodawcy i na jego rzecz.

Nieuwzględnienie powyższych wymogów może skutkować tym, iż zamiast nieważnych postanowień umowy, to jest niezgodnych z wyżej wskazanymi dokumentami, zastosowanie będą miały odpowiednie przepisy, wbrew woli stron umowy. W skrajnych przypadkach niezgodność umowy z przepisami może prowadzić do nieważności umowy bądź poszczególnych jej regulacji, wynikających z jej treści.

W szczególności umowa o pracę nie może zawierać postanowień mniej korzystnych niż akty, które gwarantują poszczególnym pracownikom określone dla nich przywileje.

Podstawowym aktem prawnym, którego treść jest wiążąca przy formułowaniu umowy o pracę, jest ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r. (j.t. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 29 § 1 Kodeksu pracy w umowie o pracę należy:

• wskazać datę zawarcia umowy;
• określić rodzaj zawartej umowy;
• określić strony zawierające umowę;
• sprecyzować warunki pracy i płacy, w szczególności:
  – rodzaj wykonywanej pracy,
  – miejsce wykonywania pracy,
  – wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,
  – wymiar czasu pracy,
  – termin rozpoczęcia pracy.

Informacje te powinny być zawarte na piśmie, ale jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków (art. 29 § 2 K.p.).

Jednak, zanim najważniejsze elementy umowy o pracę zostaną spisane, a umowa podpisana, strony umowy powinny je uzgodnić. Zgodnie z definicją, która mówi, że umowa to „stan faktyczny, polegający na złożeniu dwóch lub więcej zgodnych oświadczeń woli zmierzających do powstania, uchylenia lub zmiany uprawnień i obowiązków podmiotów składających te oświadczenia woli”, w przypadku stosunku pracy umową o pracę należy nazwać „zgodne oświadczenie woli pracownika i pracodawcy, na mocy którego pracownik zobowiązuje się do świadczenia pracy oznaczonego rodzaju, w określonym miejscu i czasie na rzecz drugiej strony za wynagrodzeniem”.

Ponieważ umowa o pracę to podstawowy dokument ustalający wzajemne prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy, dlatego też duże znaczenie ma jej stosowna treść.

Z tego też powodu wymienione wyżej elementy umowy o pracę można podzielić na:

• elementy konieczne, to jest te, które muszą się w umowie znaleźć, aby umowa mogła być uznana za zawartą, takim elementem jest np. określenie rodzaju wykonywanej pracy,
• elementy uzupełniające – informacje, które nie są elementami koniecznymi, a które można ustalić poprzez domniemanie lub które wynikają np. z przepisów prawa.

Elementy uzupełniające powinny wynikać z okoliczności towarzyszących wykonywanej pracy i być adekwatne do jej rodzaju.

Innym sposobem dzielenia elementów umowy o pracę jest ich podział na elementy istotne i nieistotne. Czynnikiem decydującym w tym przypadku są wymogi, jakie muszą być spełnione przy zmianie danego elementu. Istotnymi są te elementy, których zmiana wymaga wypowiedzenia zmieniającego (np. rodzaj wykonywanej pracy), zaś nieistotnymi te, które pracodawca może zmieniać bez konieczności pozyskania zgody pracownika. Jeśli jednak do umowy zostanie wpisany element nieistotny, może nabrać on charakteru elementu istotnego. W takiej sytuacji nawet na pozornie nieistotną zmianę pracodawca będzie musiał otrzymać zgodę pracownika. Dlatego należy zwracać uwagę na to, jakie informacje zostają wprowadzone do treści umowy o pracę, gdyż umieszczenie w umowie zbyt wielu informacji, które zamiast w umowie mogą być ujęte np. w treści regulaminów czy układów zbiorowych; nierzadko prowadzi do komplikacji lub sporów, kiedy elementy te muszą zostać zmienione.

Z powyższych podziałów wynika, iż szczególnym, bo koniecznym i istotnym elementem umowy o pracę, jest rodzaj pracy, którą wykonywać będzie pracownik. Element ten ma decydujący wpływ na pozostałe elementy, np. na wynagrodzenie, które w szczególności powinno odpowiadać rodzajowi, ilości i jakości wykonywanej pracy; może mieć też wpływ np. na miejsce wykonywania pracy. Rodzaj wykonywanej pracy powinien zostać skonkretyzowany w odrębnym dokumencie, określającym zakres czynności, które zostaną powierzone pracownikowi.

Warto pamiętać, że przy zawieraniu umowy o pracę i konkretyzowaniu jej elementów należy uwzględnić wcześniej wspomniane zasady współżycia społecznego – zgodnie z nimi do umowy nie należy wprowadzać elementów uznanych za sprzeczne z wartościami społecznymi.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>