Udzielamy indywidualnych Porad Prawnych
Autor: Tadeusz M. Nycz
Wdrażając postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/14/WE z dnia 11 marca 2002 r. ustanawiające ogólne ramowe warunki informowania i przeprowadzania konsultacji z pracownikami we Wspólnocie Europejskiej (Dz. Urz. WE L 80 z 23.03.2002; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne rozdział 05, t. 4 str. 219) ustawodawca w dniu 7 kwietnia 2006 r. uchwalił ustawę o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz. U. Nr 79, poz. 550).
Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>
Ustawa obowiązuje od dnia 25 maja 2006 r. i dotyczy podmiotów prowadzących działalność gospodarczą zatrudniających zasadniczo 50 pracowników, z tym, że w okresie przejściowym do dnia 23 marca 2008 r. obejmuje swoim zasięgiem pracodawców prowadzących działalność gospodarczą zatrudniających co najmniej 100 pracowników.
Zasady ustalania liczby zatrudnionych pracowników określa szczegółowo art. 7 ustawy, przy czym w liczbie tej nie uwzględnia się pracowników młodocianych.
Odrębne zasady w zakresie zasad wyborów i ochrony członków rad pracowniczych wynikające z przepisów szczególnych, powodują, że omawiana ustawa nie znajduje w tym zakresie zastosowania do:
Ustawa zawiera definicję organizacji związkowej, stwierdzając że jest to organizacja reprezentatywna w rozumieniu art. 24125a Kodeksu pracy. Pod pojęciem informowania ustawodawca rozumie – przekazywanie radzie pracowników danych w sprawach dotyczących pracodawcy umożliwiających zapoznanie się ze sprawą przez przedstawicieli pracowników.
Przeprowadzanie konsultacji, zgodnie z art. 2 pkt 3 omawianej ustawy, polega natomiast na wymianie poglądów oraz podjęciu dialogu między pracodawcą a radą pracowników.
Zważywszy na charakterystyczny dla Polski system związkowy, ustawodawca przyznaje szczególne uprawnienia w zakresie objętym omawianą regulacją ustawową związkom zawodowym, uznając, że w zakładzie pracy, w którym działa jednak organizacja związkowa, zarząd tej organizacji wybiera członków rady pracowników i powiadamia o tym pracodawcę.
W sytuacji, gdy u pracodawcy działają dwie lub więcej organizacje związkowe, podmioty te wspólnie wybierają radę pracowników i powiadamiają o tym fakcie pracodawcę. W przypadku braku porozumienia między organizacjami związkowym, członków rady pracowniczej wybierają pracownicy zakładu spośród kandydatów wytypowanych przez organizacje związkowe.
Odmienne zasady wyboru obowiązują u pracodawcy, u którego nie funkcjonują związki zawodowe. W razie zatrudnienia do 100 pracowników, wyboru dokonują pracownicy spośród kandydatów zgłoszonych przez grupę co najmniej 10 pracowników. Jeżeli pracodawca zatrudnia więcej niż 100 pracowników kandydaci zgłaszani są przez grupę co najmniej 20 pracowników.
Ustawodawca ustalił minimalną wielkość członków rady pracowników, dopuszczając możliwość odmiennego uregulowania tej kwestii przez organizacje związkowe. W przypadku zatrudnienia od 50 do 250 pracowników – 3 członków rady, od 251 do 500 pracowników – 5 członków rady i powyżej 500 pracowników – 7 członków rady.
Koszty związane z wyborem i działalnością rady pracowników, powoływanej na 4 letnią kadencję, w zakładzie nieuzwiązkowionym ponosi pracodawca, natomiast w zakładzie uzwiązkowionym organizacja lub organizacje związkowe.
Czynne prawo wyborcze przysługuje każdemu pracownikowi danego zakładu z wyjątkiem pracownika młodocianego. Natomiast bierne prawo wyborcze przysługuje pracownikowi, który przepracował u pracodawcy nieprzerwanie co najmniej 1 rok, chyba że pracodawca działa krócej. Do wymaganego minimalnego okresu zatrudnienia zalicza się zatrudnienie u poprzedniego pracodawcy w rozumieniu art. 231 K.p., jak również honoruje się poprzednika prawnego.
W terminie do dnia 25 lipca 2006 r. zakładowa organizacja związkowa zobowiązana jest powiadomić pracodawcę o wyborze rady pracowników, w podmiotach, w których działa jeden związek zawodowy. Obowiązek taki ciąży odpowiednio na związkach zawodowych dwóch lub więcej funkcjonujących u danego pracodawcy, które w drodze porozumienia dokonały wybory członków rady pracowniczej (art. 25 ust. 1).
W przypadku niezawarcia porozumienia między dwoma lub więcej związkami zawodowymi działającymi u danego pracodawcy, a także w zakładach niezuzwiązkowionych, pracodawca w terminie do 25 września 2006 r. jest obowiązany powiadomić pracowników w sposób u niego przyjęty o prawie wyborów rady pracowników i jej uprawnieniach i w terminie do dnia 25 listopada 2006 r. zorganizować wybory rady pracowników (art. 25 ust. 2 i 3).
Pracodawca obowiązany jest przekazywać radzie pracowników (art. 13) informacje dotyczące:
przy czym w wymienionych przypadkach 2 i 3 pracodawca ma obowiązek przeprowadzać z radą pracowników konsultacje.
W przypadku przewidywanych zmian lub zamierzonych działań, pracodawca jest obowiązany przekazywać informacje z urzędu a także na wniosek rady pracowników, w terminie, formie i zakresie umożliwiającym radzie pracowniczej zapoznanie się ze sprawą, przeanalizowanie i przygotowanie się do konsultacji, w przypadku jej wymagania.
Rada pracowników oraz osoby służące jej do pomocy w zakresie specjalistycznej wiedzy obowiązane są do nieujawniania, przez okres 3 lat, uzyskanych w związku z pełnioną funkcją informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, co do której pracodawca zastrzegł obowiązek zachowania poufności. Obowiązek ten dotyczy także tajemnic chronionych na podstawie ustaw odrębnych.
W wyjątkowych przypadkach pracodawca może odmówić radzie pracowników udzielenia informacji, której ujawnienia mogłoby według obiektywnych kryteriów, poważnie zakłócić działalność przedsiębiorstwa albo narazić go na znaczna szkodę.
Radzie pracowników przysługuje prawo wystąpienia do sądu gospodarczego z wnioskiem o zwolnienie z obowiązku zachowania poufności określonych otrzymanych informacji a także o nakazanie udostępnienia informacji lub przeprowadzenia konsultacji.
Pracodawca nie może bez zgody rady pracowników wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z pracownikiem będącym jej członkiem w okresie jego członkostwa w radzie pracowników. Zakaz ten dotyczy także wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy lub płacy, chyba, że dopuszczalność zmiany wynika z przepisów innych ustaw.
Pracodawca jest obowiązany w terminie 30 dni od dnia wyborów rady pracowników lub od dnia powiadomienia go o wyborach tej rady, powiadomić pisemnie ministra właściwego do spraw pracy o powołaniu rady pracowników, sporządzając powiadomienie na druku wzoru stanowiącym załącznik do omawianej ustawy.
Ustawodawca ustanawia znaczny zakres czynów karanych naruszających postanowienia omawianej ustawy. Zgodnie z art. 19 ust. 1, kto wbrew przepisom ustawy:
podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny. Wykroczenie jest ścigane z urzędu a oskarżycielem publicznym w tych sprawach jest właściwy inspektor pracy. Oznacza to, że za wskazane czyny może być nałożony mandat karny lub skierowany wniosek o ukaranie do sądu grodzkiego.
Ustawodawca przewiduje także jedno powszechne wykroczenie ścigane na zasadach ogólnych przez organy Policji. Członek rady pracowników lub osoba służąca radzie specjalistyczną wiedzą, która w ciągu 3 lat ujawni dane, co do których pracodawca zastrzegł poufność podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny. Ściganie tego wykroczenia następuje na wniosek pracodawcy.
Przepisów ustawy, z wyjątkiem wymienionych w art. 15-17, nie stosuje się do pracodawców, którzy do dnia 24 maja 2006 r. włącznie zawarli porozumienie dotyczące informowania pracowników i przeprowadzania z nimi konsultacji zapewniające warunki informowania i przeprowadzania konsultacji co najmniej równe określonym w ustawie oraz uwzględniające interes pracodawcy i pracowników.
W stosunku do wskazanych pracodawców znajdują jednak zastosowanie art. 15 do 17 omawianej ustawy, co oznacza, że stosuje się zasady dotyczące:
W takim przypadku jednak nie stosuje się innych postanowień ustawy, co oznacza m.in., że zarówno inspektor pracy nie posiada uprawnień oskarżyciela publicznego w związku z czynami wskazanymi w art. 19 ust. 1 ustawy, jak również Policja nie może ścigać wykroczenia przewidzianego w art. 19 ust. 2 ustawy.
Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>
Udzielamy indywidualnych Porad Prawnych
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
