• Autor: Marek Gola
Od ubiegłego roku jestem obiektem ataków przełożonego (agresja werbalna, wulgaryzmy, napastliwe zachowanie, próba zastraszenia, pomówienia itd.), które w mojej opinii noszą znamiona mobbingu. Problem polega na tym, że zachowania te nie spełniają kryteriów definicji zawartej w Kodeksie pracy. Chodzi mi konkretnie o uporczywość, ponieważ chociaż są cykliczne, to jednak rozłożone w czasie. Przełożony bardzo pilnuje tego, aby nie powtarzały się one częściej niż raz na dwa tygodnie, a po każdym takim incydencie próbuje łagodzić sytuację. Jak mogę udowodnić, że w mojej pracy dochodzi do naruszania zasad współżycia społecznego przez przełożonego?
Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu pracy zwanego dalej K.p. oraz Kodeksu cywilnego zwanego dalej K.c.
W pierwszej kolejności godzi się pokreślić, iż winna Pani spisać zdarzenia, które w Pani ocenie stanowią ataki przełożonego. Następnie ataki te winne być podzielone zgodnie z ich rodzajem – agresja werbalna, wulgaryzmy, napastliwe zachowania, zastraszanie lub jego próba oraz pomówienia. Kolejnym krokiem winno być zapisanie osób, które takie działania widziały lub mogły widzieć, ewentualnie, jakimi dowodami na poparcie ww. zarzutów Pani dysponuje. Musi mieć Pani świadomość, że zgodnie z art. 6 K.c. „ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne”. Przepis ten ma zastosowanie do spraw pracowniczych, albowiem zgodnie z art. 300 K.p. „w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy”.
W mojej ocenie określone zachowania raz lub dwa razy w tygodniu mogą być zakwalifikowane jako cykliczne, albowiem ustawodawca nie wymaga, aby były to zachowania codzienne. Poza tym nic nie wspomina Pani o rozstroju zdrowia. Musi mieć Pani świadomość, iż konieczne jest wykazanie rozstroju zdrowia. Powyższe wynika z art. 943 par. 3 K.p. – tylko wówczas może Pani dochodzić zadośćuczynienia. Sam mobbing bez rozstroju zdrowia takiego prawa nie daje. Zgodnie z przytoczonym przepisem „pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę”.
W mojej ocenie, o ile nie ma możliwości, by ktokolwiek stanął po Pani stronie, winna Pani w miarę możliwość nagrywać zachowania przełożonego, a po drugie po każdym taki zachowaniu pisać SMS-a lub maila do osoby zaufanej z opisem zdarzenia. Ponadto należałoby rozpocząć terapię psychologiczną, z której to historii mogłaby Pani dowodzić pewnych okoliczności.
Charakterystyczną cechą mobbingu, co wynika z treści art. 943 § 2, jest uporczywość i długotrwałość działania sprawcy lub sprawców. Zgodnie z treścią art. 943 § 2 K.p. oraz uzasadnieniem Sądu Najwyższego do wyroku wydanego w dniu 27 stycznia 2004 r. (sygn. akt I PK 293/03) „mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników”. Innymi słowy, koniecznym byłoby wykazanie, że zachowanie kierownika referatu trwa co najmniej 6 miesięcy. Zarówno w praktyce, jak i doktrynie przyjmuje się – zakładając, że mobbing nie jest stosowany codziennie – że zachowanie mobbera musi trwać minimum 5–6 miesięcy, by można było mówić o długotrwałości w rozumieniu kodeksowym. Niestety Kodeks pracy nie definiuje długotrwałości. Powyższe wymaga, aby każdy tego rodzaju przypadek był oceniany osobno.
Jeżeli myśli Pani o wytoczeniu takiego powództwa, to proponuję zbierać dokumentację od psychologa, albowiem w tego rodzaju sprawach dowód z opinii psychologa, zaświadczenie o uczęszczaniu na terapię, zeznania świadków, czyli najbliższych członków rodziny (o stanie Pani zdrowia), są najmocniejszymi dowodami. Niestety nie wskazuje Pani, od jak dawna kierowniczka zachowuje się wobec Pani w taki sposób. W tym miejscu wskazać należy jednak na pogląd przyjęty przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 stycznia 2007 r., sygn. akt I PK 176/2006 r., zgodnie z którym „długotrwałość nękania lub zastraszania pracownika w rozumieniu art. 943§ 2 K.p. musi być rozpatrywana w sposób zindywidualizowany i uwzględniać okoliczności konkretnego przypadku. Nie jest zatem możliwe sztywne wskazanie minimalnego okresu niezbędnego do zaistnienia mobbingu. Z art. 943 § 2 i 3 K.p. wynika jednak, że dla oceny długotrwałości istotny jest moment wystąpienia wskazanych w tych przepisach skutków nękania lub zastraszania pracownika oraz uporczywość i stopień nasilenia tego rodzaju działań”.
Agresja werbalna i wulgaryzmy
Maria pracuje w firmie X od pięciu lat. Od roku doświadcza regularnych ataków werbalnych ze strony swojego przełożonego, który raz na dwa tygodnie w trakcie zebrania zespołu używa w jej kierunku wulgaryzmów, krytykuje jej pracę w sposób poniżający i agresywny. Przełożony celowo organizuje te spotkania bez obecności świadków, jednak Maria zdecydowała się rejestrować dźwiękowo te spotkania. Ma już kilka nagrań, na których słychać, jak przełożony używa obraźliwych słów i insynuuje, że Maria nie nadaje się do pracy w zespole. Maria skonsultowała się z prawnikiem, który doradził jej, aby gromadziła dalsze dowody i rozważyła podjęcie kroków prawnych.
Próby zastraszania i pomówienia
Janusz, pracownik firmy Y, od kilku miesięcy jest regularnie wzywany na rozmowy przez swojego przełożonego, który próbuje go zastraszyć groźbami zwolnienia, jeśli nie poprawi wyników sprzedaży, mimo że Janusz jest jednym z najlepszych sprzedawców w zespole. Przełożony sugeruje, że Janusz „mógłby się postarać bardziej”, insynuuje, że jest nieuczciwy i rzuca nieuzasadnione oskarżenia o manipulowanie wynikami sprzedaży. Janusz postanowił zbierać dowody na te insynuacje, zapisując szczegółowo każde spotkanie i próbując znaleźć świadków, którzy mogliby potwierdzić jego wersję wydarzeń. Rozważa również zgłoszenie sprawy do działu HR.
Napastliwe zachowanie i psychiczne znęcanie się
Anna, młoda prawniczka w kancelarii Z, od kilku miesięcy doświadcza napastliwego zachowania ze strony swojego szefa, który regularnie podważa jej kompetencje, stosując pasywno-agresywne uwagi podczas spotkań zespołu. Po jednym z takich spotkań, kiedy szef w obecności całego zespołu zasugerował, że Anna „może nie jest gotowa na poważne sprawy”, Anna zaczęła odczuwać silny stres i problemy ze snem. Anna zdecydowała się skonsultować z psychologiem i rozpoczęła terapię, dokumentując wpływ sytuacji w pracy na swoje zdrowie psychiczne. Przy wsparciu terapeuty postanowiła zebrać wszystkie dowody na mobbing i przygotować się do ewentualnej sprawy sądowej.
Udowodnienie mobbingu w pracy wymaga starannego dokumentowania wszelkich incydentów, zbierania dowodów, takich jak nagrania, notatki, czy zeznania świadków, a także dowodów na pogorszenie stanu zdrowia psychicznego. Ważne jest również, aby zrozumieć, że mobbing musi spełniać kryteria uporczywości i długotrwałości, co może wymagać dodatkowego wsparcia prawnego i psychologicznego. Przy odpowiedniej dokumentacji i dowodach pracownik ma szansę na skuteczne dochodzenie swoich praw przed sądem.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w przygotowaniu pism, które pomogą Ci skutecznie bronić swoich praw w przypadku mobbingu w pracy. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać wsparcie na każdym etapie sprawy. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2004 r. sygn. akt I PK 293/03
4. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2007 r., sygn. akt I PK 176/2006 r.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marek Gola
Radca prawny, doktorant w Katedrze Prawa Karnego Procesowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, zdał aplikację radcowską w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Katowicach. Specjalizuje się w szczególności w prawie karnym materialnym i procesowym, bliskie jest mu też prawo pracy, prawo rodzinne oraz prawo handlowe. Udzielił już ponad 2000 porad prawnych, pomagając osobom pokrzywdzonym przez nieuczciwych pracodawców, a także tym, w których życie (nie zawsze słusznie) wtargnęła policja i prokuratura.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
