Kontrakty menedżerskie a korzystanie ze środków ZFŚS

Tworzenie i przeznaczenie ZFŚS

Na początku trochę z teorii. Zakładowym Funduszem Świadczeń Socjalnych są środki finansowe gromadzone przez pracodawcę na osobnym rachunku bankowym w celu wykorzystania ich na wsparcie socjalne uprawnionych do tego pracowników. Zasady tworzenia i zarządzania funduszem reguluje ustawa z dnia 4 marca 1994 r.

Zgodnie z zapisami tejże ustawy środki Funduszu mogą być przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z Funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego.

Warunki dofinansowania pracowników ze środków ZFŚS

Oczywiste jest, co podkreśla się w literaturze, że pojęcie „socjalny” utożsamiane jest z zaspakajaniem potrzeb bytowych, materialnych i kulturalnych osób, które są w trudnych warunkach życiowych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 31 maja 2017 r., sygn. akt III AUa 812/16).

Kryteria socjalne nie muszą być stosowane przy dofinansowaniu zakładowych obiektów socjalnych oraz powstania i organizowania żłobków i przedszkoli.

Ustawa zobowiązuje pracodawcę do określenia szczegółowych zasad i warunków korzystania ze środków funduszu w zakładowym regulaminie działalności socjalnej. Pracodawcy są zobowiązani gospodarować środkami funduszu socjalnego na podstawie regulaminu, który winni posiadać bez względu na to, czy fundusz tworzą obowiązkowo czy dobrowolnie. W regulaminie tym określa się przede wszystkim zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu oraz zasady przeznaczania środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej (art. 8 ust. 2 u.z.f.ś.s.). Jak stwierdził w wyroku z dnia 20 sierpnia 2001 r., sygn. akt I PKN 597/00, Sąd Najwyższy, pracodawca administrujący środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie ma prawa ich wydatkować niezgodnie z regulaminem zakładowej działalności socjalnej, którego postanowienia nie mogą być sprzeczne z zasadą przyznawania świadczeń według kryterium socjalnego, to jest uzależniającego przyznawanie ulgowych usług i świadczeń wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu.

Osoby uprawnione do korzystania ze środków funduszu

Do osób uprawnionych do korzystania z Funduszu ustawa zalicza pracowników i ich rodziny, emerytów i rencistów – byłych pracowników i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał, w regulaminie, o którym mowa w art. 8 ust. 2, prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z Funduszu.

Zgodnie z art. 8:

„1. Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

2. Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu, z uwzględnieniem ust. 1, oraz zasady przeznaczania środków Funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie ustalanym zgodnie z art. 27 ust. 1 albo z art. 30 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych. Pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, uzgadnia regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów”.

Wymogiem bezwzględnie obowiązującym jest uzależnienie przyznawania świadczeń z ZFŚS od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej.

Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 20 sierpnia 2001 r., sygn. akt I PKN 579/00, wskazał, że fundusz jest instytucją prawną mającą łagodzić różnice w poziomie życia pracowników i ich rodzin, a także emerytów i rencistów; jest on wyrazem funkcji społecznej zakładu pracy, zaś jego adresatami są zwłaszcza rodziny o najniższych dochodach.

Zatem ustawa określa katalog osób uprawnionych do korzystania z zakładowej pomocy socjalnej. Pracodawca zobowiązany jest uzależnić wysokość i rodzaj pomocy od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika. Nie można więc wypłacać środków wszystkim pracownikom w równej wysokości, ani też uzależniać od rodzaju umowy, wymiaru etatu, czy stażu pracy.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 4 kwietnia 2017 r., sygn. akt III AUa 934/16:

„1. Swoboda regulacji w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych zasad przyznawania indywidualnych świadczeń jest ograniczona ustanowioną przez ustawodawcę w art. 8 ust. 1 u.z.f.ś.s. ogólną zasadą, że przyznawanie tych świadczeń ma być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Tym samym regulamin powinien respektować i doprecyzować, jako lex specialis, zawartą w art. 8 ust. 1 ww. ustawy zasadę podziału świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na rzecz pracowników, w oparciu o analizę ich sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej.

2. O spełnieniu kryterium socjalnego nie może być mowy bez indywidualnej analizy sytuacji każdej uprawnionej do skorzystania z funduszu osoby. Realizacji tego kryterium nie da się wykazywać za pomocą zeznań świadków bez odpowiednich dowodów z dokumentów (np. oświadczenia pracowników o liczbie osób na utrzymaniu i dochodzie na członka rodziny). W szczególności spełnienia tego kryterium nie da się dowieść w ten sposób, gdy dostępna dokumentacja wyraźnie wskazuje”.

Środki z ZFŚS dla osób na kontraktach menedżerskich

Odnosząc powyższe do osób zatrudnionych na podstawie kontraktu menedżerskiego, należy stwierdzić, iż nie ma przeszkód prawnych, aby przyznać tym osobom prawa do korzystania ze świadczeń z funduszu, bowiem kontrakt menedżerski jest cywilną umową nienazwaną i do celów ubezpieczeń społecznych traktuje się go jak stosunek pracy lub zlecenie w zależności od tego, które cechy w nim przeważają (wyroki Sądu Najwyższego z 25 listopada 2004 r., sygn. akt I PK 42/04, i z 11 października 2005 r., sygn. akt I PK 42/05). Pamiętać jednak należy o kryterium socjalnym.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.