Kwalifikacje zawodowe pracownika – część 1

W Kodeksie pracy ustawodawca używa pojęcia „kwalifikacje” w ponad dwudziestu uregulowaniach. Pojmowanie tego słowa jest istotne z punktu widzenia stosowania różnych instytucji prawa pracy i dlatego dokładne wyjaśnienie znaczeniowe wydaje się niezbędne.

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

Pojęcie kwalifikacji zwykło się utożsamiać z wykształceniem oraz zawodowym stażem pracy. Te dwa elementy występujące łącznie nie wyczerpują jednak tego pojęcia. Koniecznym trzecim elementem są umiejętności pracownika.

Zwrócić trzeba uwagę, że pracownik może mieć formalne wykształcenie wymagane taryfikatorem kwalifikacyjnym, może legitymować się odpowiednim, przewidzianym dla danego stanowiska stażem zawodowym, ale jeśli nie będzie posiadał stosownych umiejętności do wykonywania pracy, jego przydatność do określonej pracy będzie znikoma.

W związku z potrzebą starannego wykonywania pracy i osiągania przy tym odpowiednich wyników w zakresie jakości i ilości pracy, ustawodawca uznał za niezbędne zobowiązanie pracodawcy do ułatwiania pracownikowi podnoszenia kwalifikacji zawodowych (art. 17 K.p.).

Obowiązek pracodawcy w zakresie ułatwiania pracownikowi podnoszenia kwalifikacji zawodowych musi być pojmowany zarówno w zakresie ułatwiania zdobywania przez pracownika wyższego niż posiada wykształcenia, jak i osiągania dłuższego stażu zawodowego, rozumianego tutaj w sposób ogólny.

Osiągnięcie dłuższego stażu zawodowego, do czego zobowiązuje art. 17 K.p. należy rozumieć, jako obowiązek nie tylko wynikający z art. 22 K.p., w postaci zatrudniania pracownika, czyli zapewnienia mu umówionej pracy, ale także stworzenia takich warunków tej pracy, które umożliwią pracownikowi rozwój zawodowy.

Ten obowiązek ma szczególnie istotne znaczenie w sferze rozwoju kadr danego pracodawcy. Wspólnie z zasadą jednakowego traktowania pracowników w zatrudnieniu, powinność ta zobowiązuje do stworzenia pracownikom jednakowych warunków rozwojowych i przeciwdziałanie wszelkim przejawom hamującym rozwój zawodowy.

Rozwój zawodowy pracownika jest głównie uzależniony od postawy pracodawcy, który będzie mobilizował innych pracowników z większymi umiejętnościami i stażem pracy oraz doświadczeniem, do udzielania młodszemu pracownikowi porad, wyjaśnień i informacji pomagających rozwojowi zawodowemu (art. 18^3a § 1 w związku z art. 18^3b § 1 pkt 3 K.p.).

Zasada jednakowego traktowania pracowników w zatrudnieniu wymaga m.in., aby pracodawca zapewnił pracownikom równe prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości (art. 18^3c § 1 K.p.).

Pod pojęciem pracy o jednakowej wartości, należy rozumieć takie prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i doświadczeniem zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku (art. 18^3c § 3 K.p.).

Aby przepis ten nie był martwy, konieczne jest wyjaśnienie zakresu znaczeniowego „porównywalnych kwalifikacji zawodowych”, pozostających w relacji do stosownych dokumentów lub praktyki i doświadczenia zawodowego.

Z konstrukcji art. 18^3c § 3 K.p. wynika, że pod pojęciem kwalifikacji zawodowych ustawodawca rozumie:

• formalne wykształcenie, potwierdzone np. dyplomem ukończenia studiów wyższych, podyplomowych, doktoranckich itp.,
• szczególne uprawnienia do wykonywania określonej pracy, zasadniczo ustawowo wymagającej zdobycia potwierdzonych urzędowo umiejętności np. uprawnienia kontrolera NIK, aplikacja sądowa czy prokuratorska, egzamin państwowy ze znajomości języka obcego itp.

Z gramatycznego brzemienia art. 18^3c § 3 K.p. jednoznacznie wynika, że ustawodawca w sposób alternatywny traktuje praktykę i doświadczenie zawodowe. Doświadczenie zawodowe, będzie oczywiście dokumentowane w formie stosownych świadectw pracy potwierdzających wykonywanie pracy określonego specjalistycznego rodzaju, lub na określonym stanowisku.

Praktyka natomiast nie musi się łączyć z zatrudnieniem w charakterze pracownika, lecz z rzeczywistym doświadczeniem wykazującym, że pracownik w rzeczywistości posiada określone umiejętności wymagane do wykonywania danej pracy.

Sposób budowy przepisów dotyczących zasady jednakowego wynagradzania pracowników prowadzi do wniosku, że ustawodawca największe znaczenie przypisuje umiejętnościom pracownika, ponieważ one w rzeczywistości przekładają się na jakość wykonywanej przez niego pracy.

Pęd do zdobywania wyższych kwalifikacji w sensie wyższego od posiadanego wykształcenia, jest oczywiście w pełni uzasadniony. Nie oznacza to jednak, że o wysokości wynagrodzenia pracownika mają decydować zasadniczo formalne dokumenty potwierdzające ukończenie szkół, gdyż tego rodzaju dyplomy stanowią jedynie domniemanie zdobytej przez pracownika wiedzy i ewentualnie umiejętności.

Przy ocenie całokształtu kwalifikacji posiadanych przez danego pracownika owe dyplomy mają oczywiście znaczenie. Pamiętać jednak trzeba, że jeśli pracownik spełnia podstawowe kryteria wykształceniowe, to zdobywanie jeszcze wyższych kwalifikacji w formie kolejnych dyplomów, samo przez się nie musi przekładać się na wyższe wynagradzanie.

Podstawową bowiem przesłanką rzutującą na wysokość wynagrodzenia pracownika są kwalifikacje i umiejętności potrzebne do wykonywania pracy na określonym stanowisku, na którym pracownik jest zatrudniony.

Zdobycie wyższych kwalifikacji wykształceniowych może natomiast mieć znaczenie, przy typowaniu pracowników do awansowania na wyższe samodzielne, czy też kierownicze stanowiska.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>