• Autor: Marta Handzlik
Czy nauczyciel szkoły średniej, będący na urlopie dla poratowania zdrowie, może podjąć studia doktoranckie w szkole doktorskiej i otrzymywać stypendium? Karta Nauczyciela stanowi, że taki nauczyciel nie może podejmować pracy i otrzymywać za nią wynagrodzenia. Czy stypendium jest w takim razie wynagrodzeniem za pracę?
Zgodnie z art. 73 ust. 7 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2018 r., poz. 967) – w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel nie może nawiązać stosunku pracy lub podjąć innej działalności zarobkowej. W przypadku stwierdzenia, że w okresie urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciel podejmuje inny stosunek pracy lub inną działalność zarobkową, dyrektor szkoły odwołuje nauczyciela z urlopu, określając termin, w którym nauczyciel obowiązany jest do powrotu do pracy.
Ustawodawca dość niefortunnie „wymieszał” w normie prawnej zakaz nawiązywania stosunku pracy z zakazem prowadzenia działalności zarobkowej, chcąc przekazać adresatowi ogólny zakaz podejmowania w czasie urlopu dla poratowania zdrowia działań w celu osiągania dochodów ze wszelkich źródeł, niezależnie od ich rodzaju. Jednakże w ustawie brak jest jakiejkolwiek definicji „działalności zarobkowej”.
Odnośnie stypendiów naukowych z pewnością nie mamy do czynienia z zatrudnieniem, więc pierwsza część dyspozycji komentowanego przepisu jest z zasady wyłączona. Natomiast w zakresie ustalenia, czy stypendium naukowe w ramach studiów doktoranckich jest „działalnością zarobkową”, pojawia się trudność, ponieważ dostępne wykładnie odnoszące się do zastosowania pojęć funkcjonujących na gruncie ustawy o działalności gospodarczej są po prostu do omawianej sytuacji nieadekwatne.
Na gruncie prawa podatkowego stypendium doktoranckie stanowi przychód z innych źródeł, aczkolwiek jest zwolnione z podatku. Ustawodawca uznaje więc, że stypendium naukowe nie ma cech typowego dochodu, tak jak inne źródła dochodowe wymienione w ustawie.
Odpowiadając na zadane pytanie, można posłużyć się wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 6 marca 2018 r. (III AUa 762/17), zgodnie z którym działalność ma charakter zarobkowej, jeżeli jest prowadzona w celu osiągnięcia dochodu rozumianego jako nadwyżka przychodów nad nakładami tej działalności. W tym zakresie znaczenie ma też kryterium subiektywne w postaci dążenia danego podmiotu do osiągnięcia zarobku przez wykonywanie określonej działalności. O zarobkowym charakterze działalności nie decyduje faktyczne osiągnięcie zysku, lecz zamiar jego osiągnięcia.
Kierując się tą wykładnią należy uznać, że stypendium naukowe w ramach studiów doktoranckich nie stanowi celu działalności zarobkowej danej osoby, bo cel jej działania jest naukowy – uzyskanie stopnia naukowego, a nie uzyskanie zysku.
Podsumowując: podjęcie studiów doktoranckich i otrzymywanie stypendium nie może stanowić podstawy do odwołania nauczyciela z urlopu dla poratowania zdrowia.
Nauczyciel biologii rozpoczynający studia doktoranckie
Pani Anna, nauczycielka biologii w liceum, skorzystała z urlopu dla poratowania zdrowia w związku z problemami kardiologicznymi. W trakcie urlopu postanowiła rozpocząć studia doktoranckie w dziedzinie biologii molekularnej. Otrzymywała stypendium doktoranckie, które pozwalało jej na pokrycie kosztów nauki i codziennego życia. Dyrektor szkoły próbował odwołać ją z urlopu, powołując się na zakaz działalności zarobkowej. Pani Anna udowodniła, że stypendium naukowe nie stanowi wynagrodzenia za pracę, co potwierdził sąd, przywracając jej prawo do dalszego korzystania z urlopu.
Nauczyciel matematyki i wsparcie naukowe
Pan Marek, nauczyciel matematyki w technikum, przebywając na urlopie zdrowotnym z powodu wypalenia zawodowego, został przyjęty na studia doktoranckie z matematyki stosowanej. Podczas studiów otrzymywał stypendium naukowe. Zainteresowany wyjaśnił w rozmowie z prawnikiem, że jego działalność na uczelni nie ma charakteru zarobkowego, a celem jest rozwój naukowy. Po interwencji prawnej dyrektor szkoły nie miał podstaw do odwołania go z urlopu.
Nauczyciel języka polskiego z ambicjami naukowymi
Pani Katarzyna, nauczycielka języka polskiego w szkole średniej, przebywała na urlopie zdrowotnym z powodu długotrwałego stresu. Postanowiła wykorzystać ten czas na rozwój naukowy, podejmując studia doktoranckie z literaturoznawstwa. Otrzymywała stypendium doktoranckie, które pokrywało jedynie część kosztów jej działalności badawczej. Władze szkoły początkowo uznały to za naruszenie zasad urlopu zdrowotnego, jednak po konsultacji z prawnikiem przyznano, że stypendium nie jest wynagrodzeniem za pracę, a działalność badawcza nie ma charakteru zarobkowego.
Nauczyciel na urlopie dla poratowania zdrowia ma zakaz podejmowania działalności zarobkowej. Stypendium doktoranckie, będące formą wsparcia naukowego, nie jest wynagrodzeniem za pracę, lecz przychodem z innych źródeł. Podjęcie studiów doktoranckich i otrzymywanie stypendium nie narusza więc zasad urlopu zdrowotnego i nie stanowi podstawy do jego odwołania.
Potrzebujesz porady prawnej lub pomocy w przygotowaniu pisma? Opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a my zajmiemy się resztą!
1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 6 marca 2018 r. III AUa 762/17
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
