• Autor: Dorota Kriger
Jestem zatrudniony na umowę o pracę na czas nieokreślony. W umowie miejsce pracy wpisane jest jako: „Katowice i inne miejscowości wskazane przez pracodawcę”. Do maja tego roku pracowałem w Katowicach, z kolei od czerwca do października – w Bochni (woj. małopolskie). Tak się składa, że Bochnia jest miejscem mojego stałego zameldowania wg dowodu osobistego. Czy mimo to pracodawca winien był wypłacić diety za delegację? Nadmieniam, iż nie został sporządzony do dzisiaj żaden aneks do umowy, z przeniesieniem miejsca pracy z Katowic na Bochnia.
Na początku należy stwierdzić, iż zapis w umowie wskazujący miejsce świadczenia pracy nie jest prawidłowy. Zgodnie z art. 22 § 1 K.p. pracownik, zawierając umowę o pracę, zobowiązuje się wykonywać pracę określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Umowa o pracę powinna wskazywać miejsce świadczenia pracy (art. 29 § 1 pkt 2 K.p.), a zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego jako miejsce pracy należy rozumieć „stały punkt w znaczeniu geograficznym, bądź pewien oznaczony obszar, strefę określoną granicami jednostki administracyjnej podziału kraju lub w inny dostatecznie wyraźny sposób, w którym ma nastąpić świadczenie pracy” (wyrok SN z 1 kwietnia 1985 r., I PR 19/85, OSPiKA 1986/3/46).
W przypadku kiedy nie jest możliwe określenie miejsca pracy pracownika, gdyż miejsce to ulega cyklicznym zmianom, wskazane jest w umowie o pracę zaznaczenie kilku obszarów, np. dwóch województw, w których najczęściej jest wykonywana praca lub wskazanie miejsca otrzymywania poleceń służbowych.
Zobacz też: Ustalenie miejsca pracy
Zapis typu „Katowice i inne miejscowości wskazane przez pracodawcę” jest nieprecyzyjny, powinien bowiem określać np. obszar województwa, na terenie którego są miejscowości, wskazane przez pracodawcę, lub chociażby obszar danego kraju, pod warunkiem że wskazany obszar będzie ściśle powiązany z obszarem aktywności zawodowej konkretnego pracownika, a na obszarze tym praca będzie faktycznie wykonywana. Wykonywanie pracy w uzgodnionym przez strony „miejscu pracy” nie będzie rodziło obowiązku płacenia takiemu pracownikowi ani diet, ani innych świadczeń związanych z podróżą służbową. Im większy więc obszar jest wskazany na umowie, tym mniej korzystna jest taka sytuacja dla pracownika.
„Miejsce wykonywania pracy” to element umowy o pracę, obustronnie uzgodniony, objęty ogólnym zakazem jednostronnej zmiany przez któregokolwiek z kontrahentów umowy, dlatego każdorazowa zmiana tego miejsca powinna wiązać się ze zmianą umowy.
Miejsce wykonywania pracy jest bardzo istotne i powinno wynikać z rodzaju i charakteru wykonywanej pracy, np. inaczej zostanie wskazane miejsce wykonywania pracy kierowcy, a inaczej sprzedawcy. W przypadku zbyt precyzyjnego (zbyt wąskiego) określenia miejsca wykonywania pracy, za każdym razem, gdy pracownik ma przez dłuższy czas świadczyć pracę w innym miejscu niż to, które wskazano na umowie, należy albo dokonać zmiany umowy o pracę, albo tymczasowo oddelegować pracownika do pracy w innym miejscu.
Przeczytaj też: Praca w miejscu zamieszkania co to znaczy
Określenie „miejsca wykonywania pracy” rzutuje bezpośrednio na sposób wykonywania pracy i wynagradzania jej, jeśli praca będzie świadczona poza wskazanym w umowie miejscem. Dzięki dokładnemu jego wskazaniu pracownik wie, że polecanie pracy poza nim będzie podróżą służbową, w związku z którą przysługiwać będą należności na jej pokrycie (art.775 § 1 K.p.). Przepis ten mówi o tym, że pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.
W myśl poglądu zawartego w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 19 listopada 2008 r. (sygn. akt II PZP 11/08) stałe miejsce pracy, o którym mowa w art. 775 § 1 K.p., jest tożsame z miejscem wykonywania pracy, o którym mowa w art. 29 § 1 pkt 2 K.p.
Co to oznacza? Tłumaczy to kolejny wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zgodnie z nim „o podróży służbowej oraz o przysługujących z tytułu jej odbywania należnościach (dietach, kosztach podróży) decyduje to, że określone zadanie w ramach świadczonej pracy wykonywane jest poza miejscem ustalonym w umowie o pracę jako miejsce jej wykonywania” (wyrok NSA z 2 grudnia 1999 r., sygn. akt SA/Sz 2045/98).
Według kolejnej uchwały Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 19 listopada 2008 r. (sygn. akt II PZP 11/08) podróż służbowa polega na wykonywaniu zadania służbowego, a nie pracy świadczonej w sposób stały. Podróż służbowa powinna więc cechować się sporadycznością i odróżniać się od pracy będącej przedmiotem umowy o pracę.
Z powyższych informacji wynika, że pracownik, który ma w swojej umowie bardzo szeroko określony obszar wykonywania pracy, np. jako teren województwa, nie będzie otrzymywał świadczeń takich jak dieta w trakcie wykonywania pracy na tym obszarze.
Należy też zwrócić uwagę na inny wyrok Sądu Najwyższego, który mówi o tym, że wykonywanie obowiązków poza stałym miejscem pracy wskazanym w umowie o pracę nie musi automatycznie oznaczać odbywania podróży służbowej, lecz może świadczyć o ustnym bądź dorozumianym porozumieniu stron stosunku pracy co do zmiany miejsca świadczenia pracy. Zmiana warunków pracy nie musi być bowiem dokonana w formie pisemnej (wyrok SN z 22 lutego 2008 r., I PK 208/07). W takim przypadku nie będą przysługiwały świadczenia związane z podróżą służbową, podobnie jak w przypadku przeniesienia służbowego. Sąd Najwyższy stwierdził, że przeniesienie służbowe pracownika do innej miejscowości na dłuższy okres czas wiąże z tym, że będzie ona miejscowością czasowego pobytu pracownika i w takim przypadku wyjazd nie będzie traktowany jako wyjazd służbowy (wyrok Sądu Najwyższego z 11 października 2005 roku, I PK 67/05, OSNP 2006/17-18/268).
Podsumowując powyższe informacje, stwierdzić należy, że przy takim zapisie w umowie o pracę, wskazującym w sposób nieostry miejsce wykonywania pracy, oraz uwzględniając, że praca była świadczona w nowym miejscu w sposób ciągły, a nie incydentalny, pracodawca nie był zobowiązany do wypłacania świadczeń takich jak diety itp.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Dorota Kriger
Absolwentka kierunku bankowość w Studium Finansów pod patronatem WSB w Poznaniu, licencjat Wydziału Ekonomicznego Akademii Ekonomicznej w Poznaniu w specjalności ekonomika pracy i zarządzanie kadrami. Od 1999 r. zatrudniona na stanowisku specjalisty do spraw administracji i zamówień publicznych, zajmuje się m.in. sprawami pracowniczymi.
Współpracuje przy pozyskiwaniu funduszy unijnych na realizację inwestycji i rozwój przedsiębiorczości (ukończone studia podyplomowe na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Gdańskiego w zakresie „Rozwój regionalny i fundusze strukturalne Unii Europejskiej. Kierowanie projektami”).
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
