• Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Praca w szczególnych warunkach, nauczycielska. Zakład nie uznał, bo brak wpisu o czasie pracy. Czy umowa o pracę z podanym wymiarem jest odpowiednim dokumentem? Nie uznał 1/2 etatu, podczas gdy w tym samym czasie miałem drugą pracę na etacie. Czy etat i 1/2 etatu, w różnych miejscach, powinny być uwzględnione? Zatrudnienie na 12/18 nie było pracą w szczególnych warunkach? Zatrudnienie w dwóch szkołach o łącznym wymiarze etatu, w tym samym czasie. Czy to może nie być uwzględnione?
Podstawę prawną opisanej sytuacji stanowią przepisy ustawy z 26 stycznia 1982r. Karta Nauczyciela oraz ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Głównym motywem przyświecającym ustawodawcy w stworzeniu instytucji przewidzianej w art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a następnie jej zachowania w kształcie wynikającym z obowiązujących przepisów było założenie, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się więc pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej z uwagi na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Praca w warunkach szczególnych do zatem praca, w której pracownik w znaczny sposób jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki.
Podkreślenia wymaga, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przezeń stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy), w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43). Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem kwestia możliwości jej zakwalifikowania pod jedną z pozycji ww. załącznika do rozporządzenia. Sama treść świadectwa pracy wydanego odwołującemu przez pracodawcę nie przesądza więc jeszcze o uznaniu, że wskazany w nim okres był okresem, w którym pracownik wykonywał pracę w szczególnych warunkach.
Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych „ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa”. W myśl przywołanego wyżej art. 32 ust. 1 i 4 ustawy „pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn”, a w myśl przywołanego wyżej art. 27 ustawy „wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 25 lat mężczyzna), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych”. Przepis § 15 przedmiotowego rozporządzenia stanowi natomiast, że „nauczyciel, wychowawca lub inny pracownik pedagogiczny wykonujący pracę nauczycielską wymienioną w art. 7 pkt 1–7 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela określoną w tej ustawie jako praca zaliczona do I kategorii zatrudnienia, nabywa prawo do emerytury na zasadach określonych w § 4 i jest uważany za wykonującego pracę w szczególnym charakterze”.
Aby dany okres był zaliczony jako praca w warunkach szczególnych, musi być zatrudnieniem na pełen etat.
Praca w szczególnych warunkach wymaga nie tylko spełnienia wymogu pełnego wymiaru czasu pracy, ale również odpowiedniej dokumentacji potwierdzającej te warunki. Brak wpisu o czasie pracy czy praca na różnych częściach etatu w kilku miejscach może powodować trudności w uznaniu tych okresów przy staraniach o wcześniejszą emeryturę. Warto więc zadbać o kompletność dokumentacji i świadectw pracy, aby uniknąć problemów w przyszłości.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz sporządzanie pism procesowych i urzędowych, dostosowanych do Twojej sytuacji. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać szybkie i skuteczne wsparcie prawne bez wychodzenia z domu. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
