• Autor: Marta Handzlik
W sytuacji, gdy pracownik wyrządzi szkodę osobie trzeciej podczas wykonywania swoich obowiązków, prawo nakłada na pracodawcę obowiązek jej naprawienia. Następnie pracodawca ma możliwość żądania zwrotu poniesionych kosztów od pracownika. W artykule omówione zostaną kluczowe aspekty odpowiedzialności finansowej pracowników. Z podobnym problemem spotkał się pan Bartosz. Jest pracownikiem agencji ubezpieczeniowej zatrudnionym na umowę o pracę. Doszło do jego pomyłki na rzecz osoby trzeciej, co skutkuje tym, iż pracodawca obciąża go kwotą przyjętą przez agencje z osoby trzeciej. Nasz klient zastanawia się, czy pracodawca ma prawo obciążyć go kosztami, jakie są związane z moją nieumyślną pomyłką. Jakie ma prawa w związku z taką sytuacją?
W przypadku wyrządzenia przez pracownika szkody osobie trzeciej mamy do czynienia z następującą konstrukcją prawną:
Przez osobę trzecią należy rozumieć każdą osobę fizyczną oraz prawną nie będącą pracodawcą ani pracownikiem (również inni pracownicy są osobami trzecimi).
Szkoda musi być wyrządzona przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych, nie zaś przy okazji wykonywania tych obowiązków.
Jeżeli pracodawca naprawi szkodę, będzie mógł żądać od pracownika jej naprawienia na zasadach dotyczących normalnej szkody pracowniczej. Dopóki pracodawca nie naprawi szkody osoby trzeciej, nie będzie on miał roszczenia zwrotnego do pracownika.
Zobacz też: Słuchawki w pracy
Odpowiedzialność materialną pracowników normuje dział piąty ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy zatytułowany „Odpowiedzialność materialna pracowników”.
Odpowiedzialność pracowników można sklasyfikować przede wszystkim pod względem zakresu odpowiedzialności pracownika na:
Ogólną zasadą jest, że pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi wobec niego odpowiedzialność materialną. Jednakże odpowiedzialność pracownika nie może być nieograniczona i nie może dotyczyć wszelkich następstw wynikających z zachowania samego pracownika. Pracownik bowiem ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez jego pracodawcę i tylko za naturalne następstwa swego działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
Ciężar dowiedzenia „okoliczności obciążających” pracownika spoczywa tu na pracodawcy. Pracodawca jest wyraźnie obowiązany wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody.
Gdy chodzi zaś o pracownika, to może on ponosić odpowiedzialność za tę część szkody, która jest wynikiem tylko jego działania lub zaniechania. Nie ponosi on natomiast odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia rozmiarów szkody. Pracownik nie ponosi także ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, jako samodzielnego podmiotu funkcjonującego w obrocie gospodarczym. W szczególności pracownik nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka, które podejmuje pracodawca.
Zasady odpowiedzialności można sprowadzić zatem to tego, że pracodawca może pociągnąć pracownika do odpowiedzialności odszkodowawczej przy zaistnieniu czterech przesłanek:
Niedopuszczalne jest konstruowanie domniemania winy pracownika, gdy nie zachodzi reżim odpowiedzialności pracownika z tytułu powierzenia mienia z obowiązkiem zwrotu lub do wyliczenia się z tego mienia. Jak stwierdził SN w wyroku z dnia 11 maja 1977 r. (sygn. akt IV PR 109/77, LEX nr 14384), „według art. 114 i 115 k.p. pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę poniesioną przez zakład pracy tylko w razie zawinionego niewykonania obowiązków pracowniczych, pozostającego w związku przyczynowym ze szkodą.
Z samego faktu powstania szkody, gdy nie wchodzi w grę szczególna odpowiedzialność za mienie powierzone, nie można domniemywać winy pracownika, jak również niedopełnienia przez niego swoich obowiązków”. Nie można zatem z góry zakładać, że pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę. Pracodawca musi wykazać wszelkie przesłanki odpowiedzialności, zwłaszcza winę.
Przesłanką pociągnięcia pracownika za wyrządzoną szkodę jest wina pracownika, choćby była ona nieumyślna. W przypadku, gdy pracownik wyrządza szkodę z winy nieumyślnej odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. W takim zatem wypadku pracodawca nie będzie zaspokojony w pełnym zakresie choćby poniósł szkodę w bardzo wysokim rozmiarze, znacznie przewyższającym trzykrotne miesięczne pobory pracownika.
Podsumowując – pracodawca słusznie dochodzi od naszego klienta odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę, mimo że jej działanie nie nosiło znamion umyślności. Pan Bartosz powinien więc pokryć szkodę (do wysokości realnej jej wartości albo do wysokości jego trzymiesięcznego wynagrodzenia).
Przypadek w wypożyczalni samochodów
Pracownik wypożyczalni samochodów podczas przygotowywania pojazdu do wydania klientowi nieumyślnie uszkodził lusterko boczne. Wypożyczalnia poniosła koszty naprawy, a następnie zwróciła się z roszczeniem regresowym do pracownika.
Przypadek w szkole
Nauczyciel podczas lekcji wychowania fizycznego nie zapewnił odpowiedniego nadzoru nad uczniami, co skutkowało wypadkiem, w którym uczeń złamał nogę. Rodzice poszkodowanego ucznia mogli domagać się od szkoły jako pracodawcy nauczyciela odszkodowania za poniesione szkody. Szkoła po zaspokojeniu roszczeń miała prawo dochodzić od nauczyciela zwrotu poniesionych kosztów, o ile udowodniła jego winę i niewłaściwe wykonanie obowiązków.
Przypadek w firmie budowlanej
Pracownik firmy budowlanej, nie przestrzegając procedur bezpieczeństwa, doprowadził do zawalenia się części rusztowania, co spowodowało uszkodzenie zaparkowanego obok samochodu osoby trzeciej. Firma jako pracodawca zobowiązana była do pokrycia kosztów naprawy samochodu. Po naprawieniu szkody firma mogła ubiegać się o zwrot wydatków od pracownika, jeśli wykazała jego winę oraz związek przyczynowy między jego działaniem a wyrządzoną szkodą.
Artykuł porusza istotne kwestie związane z odpowiedzialnością materialną pracowników za szkody wyrządzone osobom trzecim podczas wykonywania obowiązków pracowniczych. Podkreśla, że w pierwszej kolejności to pracodawca jest zobowiązany do naprawienia szkody, jednak ma prawo dochodzić zwrotu kosztów od pracownika, który szkodę spowodował. pracowników, jak i pracodawców.
Potrzebujesz porady prawnej dotyczącej odpowiedzialności materialnej pracowników lub pomocy w przygotowaniu pism związanych z roszczeniami regresowymi? Skontaktuj się z nami! Aby poznać naszą ofertę, opisz swój problem w formularzu, który znajduje się poniżej tego artykułu. Daj sobie pomóc!
Artykuł powstał przy współpracy z klientem Fortuna Agencja Pracy
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 1977 r., sygn. akt IV PR 109/77
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
