Udzielamy indywidualnych Porad Prawnych
Autor: Tadeusz M. Nycz
W pierwszej części omówiłem zasady, wedle których przepisy bhp mają być stosowane nie tylko w stosunku do pracowników, ale także w stosunku do zleceniobiorców, jeżeli ich praca ma być wykonywana na terenie zakładu pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.
Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>
Pracodawca, zgodnie z art. 304 § 2 K.p. jest także zobowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki zajęć odbywanych na terenie zakładu pracy przez studentów i uczniów niebędących jego pracownikami.
Obowiązek ten jest konsekwencją zasady wyrażonej w art. 66 ust. 1 Konstytucji RP, która kształtuje zasadę dbałości o bezpieczeństwo każdego obywatela, który wykonuje jakąś pracę najemną lub znajduje się w zakładzie pracy, gdzie mógłby być narażony na określone zagrożenia płynące z prowadzonego procesu pracy.
Konstrukcja odpowiedzialności pracodawcy za stan warunków pracy w zakładzie, o której mowa w art. 207 § 1, zdaniu pierwszym K.p., jest także zgodna ze szczegółową powinnością przewidzianą w art. 304 § 2 K.p.
Mamy tutaj do czynienia z przypadkami wszelkich porozumień, czy to regulowanych przepisami prawa, w szczególności rozporządzeniem MENiS z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz. U. Nr 113, poz. 988, z późn. zm.), czy umowami pomiędzy danym pracodawcą a szkołą lub szkołą wyższą, na mocy których uczniowie lub studenci odbywają jakiekolwiek zajęcia na terenie zakładu pracy.
Realizacja określonych czynności przez uczniów czy studentów na terenie zakładu pracy nie przybiera jednak charakteru stosunku pracy, czyli uczniowie lub studenci nie są pracownikami danego pracodawcy, w którego zakładzie pracy przebywają np. na praktykach zawodowych.
Zasada odpowiedzialności pracodawcy za stan warunków pracy w zakładzie pracy czyni podmiot zatrudniający także odpowiedzialnym za bezpieczeństwo wszelkich osób przebywających na terenie zakładu pracy nawet gościnnie. Wynika stąd, że każda osoba, która znalazła się legalnie na terenie danego zakładu pracy, musi być objęta stosownym systemem zapewnienia jej bezpieczeństwa, aby nie doznała negatywnych skutków w wyniku prowadzonej tam pracy związanej z występującymi zagrożeniami dla życia lub zdrowia ludzi.
Z dniem 1 lipca 2007 r. zmieniono treść art. 304 § 3 K.p., który obecnie przewiduje, że obowiązki określone w art. 207 § 2 K.p. stosuje się odpowiednio do przedsiębiorców niebędących pracodawcami organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne:
W powyższym przepisie mamy do czynienia ze zmianą zakresu podmiotowego stosowania przepisów bhp, które w dotychczasowym stanie prawnym były ukierunkowane na pracodawcę, natomiast obecnie dotyczą także przedsiębiorcy niebędącego pracodawcą.
Chodzi tutaj np. o przedsiębiorcę, którego zadania realizowane są przez dane osoby na podstawie umowy cywilno-prawnej, co dotyczy typowej osoby fizycznej, lub osoby fizycznej prowadzącej na własny rachunek działalność gospodarczą.
Przeprowadzona zmiana, rozciągająca stosowanie przepisów bhp na podmioty niebędące pracodawcami, ma na celu realizację zasady przewidzianej w art. 66 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym każdemu, kto wykonuje pracę najemną, należy zapewnić bezpieczne warunki pracy.
Przedsiębiorca jest zobowiązany chronić życie i zdrowie takich osób przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
W szczególności na przedsiębiorcy w stosunku do takich osób ciążą następujące obowiązki:
Odpowiedni zakres stosowania do przedsiębiorcy obowiązków ciążących w sposób typowy na pracodawcy polega na właściwym dopasowaniu tych obowiązków do podmiotów o innym statusie prawnym, toteż nie wszystkie zapisy art. 207 § 2 K.p. będą znajdować zastosowanie do tych przedsiębiorców.
Skala szczegółowych obowiązków pracodawcy w zakresie podmiotów wskazanych w art. 304 § 2 K.p. będzie zależała od określonych warunków wykonywania danej pracy i powinna być precyzowana celowościowo.
Oznacza to, że jeżeli praca jest wykonywana w warunkach zbliżonych do zadań realizowanych przez pracowników, to zakres obowiązków pracodawcy w sferze bhp będzie bliski, a niekiedy tożsamy zadaniom w tej sferze podejmowanym względem pracowników.
Dotyczyć to będzie szczególnie przypadku, gdy praca jest realizowana w zakładzie zwartym, w którym na stan warunków pracy może mieć bezpośredni wpływ przedsiębiorca. Podobnie wykonywanie prac o charakterze wykończeniowym na typowej budowie może być realizowane przez osoby niebędące pracownikami, lecz na podstawie umów cywilno-prawnych.
Jednakże przedsiębiorca prowadzący taką budowę np. zatrudniający kierownika budowy na podstawie umowy cywilnoprawnej, będzie miał wpływ na stan warunków pracy na budowie i dlatego zakres obowiązków w sferze bhp będzie tożsamy z zadaniami w tym zakresie realizowanymi na rzecz pracowników.
Przykładowo, osoby wykonujące taką pracę będą musiały być poddawane stosownemu przeszkoleniu w zakresie bhp, w szczególności po to, aby wiedzieć, na jakie zagrożenia mogą być narażone w czasie wykonywania pracy na budowie.
Zagrożenia te, zwykle w czasie różnorodne, związane są ze zmiennym frontem robót, a poza tym mają charakter zindywidualizowany o tyle, że każda budowa realizowana jest wedle określonego planu inwestycyjnego, przewidującego w określonych fazach wykonywanie różnych czynności technologicznych.
Omawiana zmiana przepisów bhp dokonana z dniem 1 lipca 2007 r. powoduje także dalej idące konsekwencje prawne, to znaczy konsekwencje wykraczające poza problematykę bhp. Jak wynika z powiązania art. 304 § 3 z art. 207 § 2 K.p. przedsiębiorca zatrudniający osoby na innej podstawie niż stosunek pracy ma prawo wydawać tym osobom wiążące polecenia w zakresie bhp.
Taka zmiana stanu prawnego powoduje, że elementy stosunku pracy, o których mowa w art. 22 K.p. zmieniają swój zakres pojęciowy. Podporządkowanie w procesie pracy przestaje odtąd być wyłączną cechą stosunku pracy, gdyż z powołanych regulacji wynika, że takie podporządkowanie pomiędzy przedsiębiorcą a osobą niebędącą pracownikiem może dotyczyć wiążących poleceń w zakresie bhp.
Wobec tego, od dnia 1 lipca 2007 r. definicja pojęciowa stosunku pracy uległa zmianie w ten sposób, że element podporządkowania w procesie pracy jako charakterystyczny dla stosunku pracy musi być oceniany w zakresie wykraczającym poza problematykę bhp, ponieważ w tym zakresie zarówno pracodawca jak i przedsiębiorca niebędący pracodawcą może wykonawcom wydawać wiążące polecenia, a następnie sprawdzać ich wykonanie.
Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>
Udzielamy indywidualnych Porad Prawnych
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
