• Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Jestem zatrudniona na czas określony w pewnej firmie do końca tego roku. Jestem w 6. Miesiącu ciąży i przebywam na zwolnieniu lekarskim. Sądzę, że moja umowa nie będzie przedłużona, chciałabym wykorzystać więc obecny czas i odbyć szklenie z innej branży. Czy mogę to zrobić? Czy ZUS dowie się o moich działaniach i może zakwestionować zwolnienie? Czy skoro mój urlop macierzyński ma trwać dłużej niż umowa o pracę, to zakład musi przedłużyć tę umowę? Kto będzie mi wypłacał świadczenie?
Odbywanie szkoleń w okresie pobierania zasiłku chorobowego może być potraktowane przez ZUS jako wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z przeznaczeniem i skutkować odebraniem świadczenia – za cały okres.
„Art. 17. 1. Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.
2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane.
3. Okoliczności, o których mowa w ust. 1 i 2, ustala się w trybie określonym w art. 68”.
Przesłanka „wykorzystywania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia” jest bardzo ogólna, a tym samym nastręczająca liczne trudności w ocenie jej treści. Jest przeciwieństwem przesłanki „w sposób zgodny z celem”. Punktem wyjścia do rozważań nad jej treścią powinno więc być ustalenie konsekwencji ustawowego ujęcia.
Sposób zachowania się pracownika w okresie niezdolności do pracy obejmuje bowiem czynności zmierzające do osiągnięcia celu leczenia (zwolnienia lekarskiego), jak i sprzeciwiające się temu celowi. Nałożenie na pracownika obowiązku wykorzystywania zwolnienia zgodnie z celem obejmować więc będzie zarówno nakaz postępowania w sposób bezpośrednio zmierzający do osiągnięcia celu, jak i zakaz zachowań sprzeciwiających się temu celowi. Zakaz wykorzystywania zwolnienia lekarskiego niezgodnie z celem obejmuje zaś tylko zachowania sprzeciwiające się temu celowi.
Za zachowanie sprzeciwiające się celowi zwolnienia od pracy należy zaś uważać tego typu postępowanie, które w powszechnym odczuciu jest nieodpowiednie dla osoby chorej i może nasuwać wątpliwości co do rzeczywistego stanu zdrowia ubezpieczonego. Do zachowań tych można by zaliczyć na przykład opuszczenie przez pracownika domu, gdy według oceny lekarza stan jego zdrowia wymaga leżenia w łóżku i ta właśnie konieczność była przyczyną wydania zwolnienia od pracy (zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy). Jeśli jednak ubezpieczony nie leży, to mogą się nasuwać wątpliwości co do wiarygodności zwolnienia w tym sensie, czy jest ono odbiciem rzeczywistości. Tę wiarygodność mogą podważyć szczególnie takie zachowania się pracownika, jak: wyjazd w celach turystycznych, podejmowanie innej pracy zarobkowej lub wykonywanie różnych robót w zakresie własnym, np. budowa domu, praca w ogródku czy w obejściu.
Natomiast nie powinny budzić wątpliwości co do wiarygodności zwolnienia (rzeczywistego zachodzenia sytuacji prawem chronionej) wypadki takiego zachowania się ubezpieczonego, które same w sobie są sprzeczne z celem zwolnienia, ale w konkretnych okolicznościach należy je oceniać inaczej, np. pracownik, który powinien „leżeć”, był widziany w sklepie albo w parku.
Zachowania mieszczące się w przesłance „wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z celem” to takie, które stwarzają domniemanie rozbieżności między stanem rzeczywistym a stanem prawnym. Będą to więc takie sytuacje, kiedy można postawić ubezpieczonemu zarzut nadużycia prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Muszą to być zatem zachowania, z okoliczności których wynikałyby uzasadnione wątpliwości co do rzeczywistego zajścia w życiu ubezpieczonego zdarzenia losowego uniemożliwiającego mu pracę.
W taki sposób może być potraktowane uczęszczanie na kurs w czasie trwającego zwolnienia lekarskiego. Jak wynika bowiem z wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12 listopada 2002 r., sygn. akt III AUa 3189/01, Pr.Pracy 2003/10/43, „adnotacja na zwolnieniu lekarskim o treści: »pacjent może chodzić« nie usprawiedliwia wykonywania pracy przez pracownika, którego taka adnotacja dotyczy. Taki zapis upoważnia go jedynie do wykonywania zwykłych czynności życia codziennego, np. poruszanie się po mieszkaniu, udanie się na zabieg czy kontrolę lekarską”. Uczęszczanie w owym okresie na kurs może być potraktowane jako nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia
ZUS nie ma bazy danych osób uczestniczących w kursach, ale może być ktoś „życzliwy”, kto taki donos złoży. Generalnie ryzykuje Pani.
Ustanie zatrudnienia w okresie wnioskowanego dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo urlopu rodzicielskiego (np. gdy umowa o pracę zawarta na czas określony wygasa w krótkim czasie po zakończeniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego) w opinii Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej nie pozbawia pracownicy/pracownika możliwości korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w czasie zatrudnienia.
W takim przypadku wniosek o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego powinien być złożony zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach Kodeksu pracy, w tym przewidującymi, że dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego można udzielić w wymiarze wielokrotności tygodnia, a część urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 8 tygodni. Dotyczy to także sytuacji, gdy w trakcie trwania tych urlopów umowa o pracę ulegnie rozwiązaniu (np. umowa o pracę na czas określony z upływem czasu, na który była zawarta). Pracodawca jest obowiązany uwzględnić pisemny wniosek pracownicy/pracownika złożony w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tych urlopów. Jeżeli wnioskowany okres urlopu wykracza poza ostatni dzień zatrudnienia, to z uwagi na to, że dodatkowy urlop macierzyński, dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlop rodzicielski są uprawnieniami pracowniczymi, z których można korzystać, tylko będąc w stosunku pracy, pracodawca może ich udzielić wyłącznie do dnia zakończenia stosunku pracy.
W takim przypadku nie mają zastosowania reguły udzielania tych urlopów, zgodnie z którymi urlop ma obejmować pełne tygodnie, a część urlopu rodzicielskiego ma obejmować co najmniej 8 tygodni. To oznacza, że w powyższych przypadkach udzielony dodatkowy urlop macierzyński, dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlop rodzicielski do dnia ustania stosunku pracy może obejmować okres niebędący wielokrotnością tygodnia, a urlop rodzicielski może być krótszy niż 8 tygodni (np. 6 tygodni i 2 dni).
W celu wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia następnego po ustaniu zatrudnienia, pracodawca powinien przekazać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, oprócz zaświadczenia płatnika składek na druku ZUS Z-3 oraz skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka albo jego kopii poświadczonej za zgodność z oryginałem, dodatkowo poświadczoną za zgodność z oryginałem kopię wniosku o udzielenie odpowiednich urlopów oraz informację o wysokości procentowej wypłacanego przez płatnika składek zasiłku macierzyńskiego, o ile informacja taka nie została zawarta w zaświadczeniu ZUS Z-3.
Będzie Pani miała wypłacane świadczenie do końca urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego – o ile złoży Pani wniosek.
Na urlopie macierzyńskim można podejmować pracę zarobkową.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
