Oddelegowanie pracownika obywatela Ukrainy za granicę

Pojęcie podróży służbowej

W pierwszej kolejności odniosę się do definicji podróży służbowej oraz do wiążących się z nią kwestii podatkowych. Otóż pojęcie podróży służbowej pojawia się wyłącznie w Kodeksie pracy (K.p.), w jego art. 77(5):

„Art. 77(5) Kodeksu Pracy

§ 1. Pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.”

Żadne przepisy nie odnoszą się bezpośrednio do kwestii maksymalnej długości trwania podróży służbowej. Istnieją jednakże poglądy, choć bez ugruntowanego orzecznictwa w tym zakresie, iż kwestię maksymalnego okresu trwania podróży służbowej można wywodzić z art. 42 § 4 K.p., który stanowi:

„Art. 42. (…) § 4. Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika.

Przepis ten należy rozumieć w ten sposób, iż w przypadku powierzenia pracownikowi innej pracy (czyli np. pracy w innym mieście lub kraju) wymagane jest wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy (zmiana w umowie miejsca świadczenia pracy), jeśli stan taki ma trwać powyżej 3 miesięcy. Należy mieć jednak na uwadze, iż omawiany przepis nie odnosi się bezpośrednio do podróży służbowej i teoretycznie nic poza nim nie stoi na przeszkodzie skierowania na delegację trwającą dłużej. Należy jednocześnie zauważyć, iż omawiane przepisy dotyczą tylko i wyłącznie stosunku pracy, a więc osób zatrudnionych na umowę o pracę. Nie dotyczą natomiast osób zatrudnionych na podstawie umowy-zlecenia. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie wysłaniu w podróż służbową także takich osób, jeśli taka możliwość będzie przewidziana w samej umowie, a dodatkowo będą w niej także zawarte ustalenia odnośnie kosztów podróży finansowanych bądź zwracanych bezpośrednio przez zleceniodawcę.

Podatek dochodowy pracowników odbywających podróż służbową poza granice Polski

Kwestia podatku dochodowego pracowników odbywających podróż służbową poza granice Polski zależeć będzie od ich rezydentury podatkowej. Zgodnie z zasadą nieograniczonego obowiązku podatkowego polski rezydent podatkowy będzie podlegał opodatkowaniu w kraju swojej rezydencji (czyli w Polsce) niezależnie od tego, czy zarobki uzyskuje w Polsce, czy też za granicą. Wynika to z art. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

„Art. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

1. Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

1a. Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.”

Można zatem pozostać polskim rezydentem podatkowym, zarówno jeśli przebywa się w kraju większą część roku, jak również w przypadku, kiedy stanowi on centrum interesów osobistych lub gospodarczych danej osoby. Jednakże jeśli przepisy krajowe kraju, w którym dany pracownik uzyskuje dochody, także nakładają na niego obowiązek podatkowy, to zastosowanie znajdują umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierane przez Polskę z tymi krajami.

Należy jednocześnie odnieść się do kwestii składek na ubezpieczenie społeczne pracowników, która jest bardziej skomplikowana. Kwestię tą reguluje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. W art. 12 ust. 1 przedmiotowego Rozporządzenia czytamy:

„Artykuł 12 Rozporządzenia w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

1. Osoba, która wykonuje działalność jako pracownik najemny w państwie członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie prowadzi tam swą działalność, a która jest delegowana przez tego pracodawcę do innego państwa członkowskiego do wykonywania pracy w imieniu tego pracodawcy, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy i że osoba ta nie jest wysłana, by zastąpić inną delegowaną osobę.”

Oznacza to, że jeżeli przewidywany (nie koniecznie rzeczywisty) okres pracy w innym państwie członkowskim przekracza 24 miesiące, to co do zasady składki na ubezpieczenie społeczne opłaca się w państwie wykonywania pracy. Jednakże inny przepis przedmiotowej regulacji pozwala na odstępstwo od tej zasady. Art. 16 ust. 1 omawianego rozporządzenia stanowi:

„Artykuł 16 Rozporządzenia w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

1. Dwa lub kilka Państw Członkowskich, właściwe władze tych Państw Członkowskich lub organy wyznaczone przez te władze mogą przewidzieć, za wspólnym porozumieniem, w interesie niektórych osób lub niektórych grup osób, wyjątki od przepisów art. 11 do 15.”

Ażeby osoba w przewidywanym czasie pracy za granicą nadal podlegała ubezpieczeniu społecznemu w Polsce, konieczne jest zatem złożenie do właściwego wydziału ubezpieczeń wniosku – prośby o wystąpienie z wnioskiem o zawarcie porozumienia wyjątkowego z instytucją państwa, w którym się pracuje i chęci pozostawania ubezpieczonym w Polsce.

Czy jest możliwość wysłania w podróż służbową poza granice kraju obywateli Ukrainy?

Przechodząc do ostatniej kwestii, tj. możliwości wysłania w podróż służbową poza granice kraju obywateli Ukrainy, to co do zasady nie ma ku temu prawnych przeciwwskazań. Co więcej, mając na uwadze najnowsze orzecznictwo, zwłaszcza wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 11 września 2014 r. (C-91/13), należy przyjąć taką możliwość za dopuszczalną nawet w przypadku nieubiegania się o zgodę na pracę pracownika z Państwa trzeciego na terytorium tego kraju. Zgodnie z orzeczeniem Trybunału przepisy krajowe, które uzależniają wykonywanie świadczenia usług na terytorium tego kraju przez przedsiębiorcę mającego siedzibę w innym państwie członkowskim od wydania jakiegokolwiek typu zezwolenia administracyjnego, w tym pozwolenia na pracę pracowników będących obywatelami państw trzecich zatrudnionych w przedsiębiorstwie mającym siedzibę w innym państwie członkowskim, stanowią ograniczenia swobody świadczenia usług, o których mowa w art. 56 i 57 traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Tym niemniej należy mieć na uwadze, iż zezwolenie na pracę wydawane dla obywateli Ukrainy dotyczy co do zasady jedynie terytorium Polski i może dojść do sytuacji, kiedy przepisy danego państwa będą wymagały uzyskania odrębnego pozwolenia na terytorium tego kraju, jak miało to miejsce w przypadku omawianego wyroku na terytorium Holandii.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.