Odpowiedzialność kierowcy za zużycie paliwa
• Autor: Adam Dąbrowski
Pracuję jako kierowca autobusu w PKS. Mamy tak zaniżone normy zużycia paliwa, ,że z trudem się wyrabiamy. Normy zużycia paliwa w/g fabryki są dużo wyższe. Mam pytanie czy prezes może tak zmniejszyć normę. Czy są jakieś przepisy które dają mu takie prawo?
Ustalanie dopuszczalnych norm zużycia paliwa przez kierowców
Powszechną praktyką jest ustalanie dopuszczalnych norm zużycia paliwa przez kierowców. Od pracowników pracodawca powinien odebrać zgodę na potrącenie kosztów nadwyżek zużycia paliwa. Od zapisów umowy różnie będzie kształtowała się odpowiedzialność za takie przekroczenia.
Odpowiedzialność ta może opierać się na zasadach ogólnych z art. 114 K.p. lub też na podstawie art. 124 K.p. Należy zauważyć, iż art. 124 K.p. określa zasady odpowiedzialności za mienie powierzone pracownikowi jednorazowo, sporadycznie, na pewien oznaczony lub nieoznaczony okres.
Należy uznać, iż odpowiedzialność kierowców może kształtować się na zasadach określonych w art. 124 K.p. Podkreślić należy, iż to na pracodawcy spoczywa obowiązek udowodnienia wyrządzenia przez pracownika szkody w tym mieniu i jej wysokości. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1998 r. I PKM 129/98 jakakolwiek zmiana w tym zakresie, nawet w drodze umowy, jest niedopuszczalna.
Przyjęcie przez pracodawcę błędnych norm zużycia paliwa
Bardzo często mamy do czynienia z sytuacją, iż samo wyliczenie ponadnormatywnego zużycia paliwa nie powoduje powstania szkody i tym samym nie może powodować odpowiedzialności po stronie pracownika - z taką sytuacją mamy do czynienia np. w przypadku przyjęcia przez pracodawcę błędnych norm zużycia paliwa.
Ustalenie normy zużycia paliwa wymaga wiedzy specjalistycznej i wzięcia pod uwagę szeregu czynników zmiennych tj. charakter pokonywanej trasy (górzysta, miejska, etc), warunków pogodowych, natężenia ruchu i innych. Nie zawsze zatem dla wykazania szkody przez pracodawcę wystarczające są proste działania matematyczne i wyliczenie różnicy pomiędzy ilością paliwa, którą samochód powinien zużyć według norm określonych przez pracodawcę, a ilością paliwa zatankowaną przez kierowcę.
Jeśli już pracodawca wykaże, że szkodę poniósł i udowodni jej wysokość, to musi pamiętać, że nie jest możliwe dowolne potrącanie kwot z tego tytułu wynikających z wynagrodzenia pracownika. Potrzebny jest zatem tytułu wykonawczy (np. wyrok sądu pracy zasądzający od pracownika na rzecz pracodawcy odszkodowanie) albo zgoda pracownika na potrącenie wyrażona w warunkach określonych w art. 91 K.p. Powinna być to zgoda pisemna.
Z art. 91 K.p. wynika, że pracownik wyrażający zgodę na potrącenia z wynagrodzenia za pracę powinien mieć świadomość wielkości długu i istnienia przesłanek odpowiedzialności. Przedmiotem zgody na potrącanie z wynagrodzenia mogą być tylko takie kwoty, które są należne zakładowi pracy i określone co do wysokości. Nie może być to zatem zgoda blankietowa dotycząca wierzytelności przyszłej.
Przykłady
Za małe normy zużycia paliwa
W jednym z zakładów transportowych wprowadzono bardzo niskie normy zużycia paliwa dla kierowców autobusów. Kierowcy, mimo staranności, nie byli w stanie wyrabiać się w tych limitach, co skutkowało częstymi potrąceniami z wynagrodzenia. Po konsultacjach z prawnikiem okazało się, że normy zostały błędnie ustalone, a pracodawca nie uwzględnił specyfiki tras czy warunków atmosferycznych.
Zmiana norm przez pracodawcę
W firmie transportowej, kierowcy zauważyli, że po zmianie zarządu normy zużycia paliwa zostały drastycznie obniżone. Chociaż nowe normy były niższe niż te ustalone przez producenta pojazdu, nie były one oparte na dokładnych analizach zużycia paliwa w rzeczywistych warunkach pracy. W konsekwencji wielu kierowców zaczęło ponosić straty finansowe z powodu niedopasowanych norm, co wywołało protesty wśród załogi.
Błędy w ustalaniu norm paliwowych
Kierowca autobusu zauważył, że mimo oszczędnej jazdy, jego zużycie paliwa przekracza normy ustalone przez pracodawcę. Po analizie okazało się, że norma była błędnie obliczona, nie uwzględniając trudnych warunków drogowych i specyfiki trasy. W takich przypadkach, jak wskazuje orzecznictwo, nie można wprost przypisać odpowiedzialności pracownikowi za nadmierne zużycie paliwa, jeśli norma została ustalona nieprawidłowo.
Podsumowanie
Odpowiedzialność kierowców za zużycie paliwa jest kwestią złożoną, która zależy od wielu czynników, w tym od precyzyjnie ustalonych norm zużycia paliwa. Pracodawcy mają prawo ustalać te normy, ale muszą uwzględniać rzeczywiste warunki pracy, takie jak charakter tras czy warunki atmosferyczne. Niedopasowanie norm do warunków eksploatacyjnych pojazdów może prowadzić do niesprawiedliwych potrąceń z wynagrodzenia pracowników, zwłaszcza gdy normy są błędnie określone. Ponadto, odpowiedzialność kierowcy za nadwyżki zużycia paliwa nie może opierać się jedynie na prostym porównaniu zużycia z normą – pracodawca musi wykazać, że rzeczywiście doszło do szkody.
Oferta porad prawnych
Oferujemy profesjonalne porady prawne online w zakresie prawa pracy, w tym kwestii związanych z odpowiedzialnością kierowców za zużycie paliwa. Nasz zespół ekspertów pomoże Ci zrozumieć Twoje prawa i obowiązki jako pracownik lub pracodawca, a także udzieli wskazówek dotyczących ustalania norm zużycia paliwa oraz egzekwowania odpowiedzialności. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać indywidualną konsultację dopasowaną do Twoich potrzeb.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Adam Dąbrowski
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Choroba w trakcie urlopu po wypowiedzeniu, jakie masz prawa?
» Problemy z urlopem zdrowotnym nauczyciela, jak wyjaśnić błędne obliczenia stażu pracy?
» Nowa organizacja oddziału szpitalnego a prawa pracownika, czy należy się dodatek?
» Niepłacący pracodawca i upadłość, na jakie świadczenia mogą liczyć pracownicy?
» Czy szkolny alarm powinna uruchamiać sprzątaczka ? przepisy i prawa pracownika
Kodeks pracy
