Podnoszenie kwalifikacji zawodowych – część 1

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 31.03.2009 r. K 28/2008 stwierdził niekonstytucyjność art. 103 Kodeksu pracy, stanowiącego upoważnienie do ustalenia w drodze rozporządzenia zakresu i warunków ułatwiania przez pracodawców podnoszenia kwalifikacji przez pracowników.

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

Trybunał Konstytucyjny uznał, że uprawnienia pracownicze muszą wynikać wprost z przepisów ustawy. Jednocześnie stwierdził, że ogólna delegacja do wydania przepisu wykonawczego, jaką był art. 103 K.p., nie spełnia poprawnego warunku przepisu upoważniającego do nadania pracownikom określonych uprawnień.

Art. 103 K.p. utracił moc obowiązującą w dniu 11 kwietnia 2010 r. W związku z tym, na mocy ustawy z dnia 20 maja 2010 r. do Kodeksu pracy wprowadzono nowe przepisy, a mianowicie od art. 103¹ do art. 103⁶.

Ustawodawca spóźnił się nieco z tą nowelizacją, na co wpływ zapewne miała katastrofa smoleńska, która spowodowała przerwę w funkcjonowaniu parlamentu oraz ukierunkowanie dalszych działań na sprawy najistotniejsze.

W nowych rozwiązaniach prawnych ustawodawca zdecydował się na zdefiniowanie pojęcia pracownika podnoszącego kwalifikacje zawodowe, stwierdzając, że jest to zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika następujące z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą.

Pojęcie to służy wyjaśnieniu zakresu uprawnień przysługujących pracownikowi, który w tym rozumieniu podnosi swoje kwalifikacje zawodowe. Definicja pojęciowa nie jest powiązana z rodzajem umówionej pracy, wobec tego podnoszenie kwalifikacji zawodowych może wykraczać poza ten umowny zakres.

Pracodawca może być zainteresowany tym, aby pracownik podnosił swoje kwalifikacje w szczególności w dziedzinie umówionej pracy i dlatego może podejmować w tym zakresie stosowne inicjatywy.

Z zamiarem podwyższenia kwalifikacji zawodowych może wystąpić też sam pracownik, ale dla celów korzystania ze świadczeń przewidzianych w Kodeksie pracy konieczna jest zgoda pracodawcy.

Proces podnoszenia kwalifikacji, czy też raczej jego faza projektowa, musi być oczywiście akceptowana przez samego pracownika, bez którego, rzecz jasna, nie może być mowy o zaistnieniu podnoszenia kwalifikacji.

Pracodawca nie może natomiast wymagać od pracownika w drodze polecenia służbowego, aby ten poddał się procesowi podnoszenia kwalifikacji, chyba że ten proces będzie przebiegał w czasie pracy lub w czasie wliczanym do czasu pracy.

W przypadkach niepodniesienia przez pracownika kwalifikacji zawodowych w zakresie zagadnień związanych z rodzajem umówionej pracy, pracodawca może oceniać kwalifikacje pracownika pod kątem przydatności do wykonywania umówionej pracy i z tego względu wyciągać określone wnioski organizacyjno-kadrowe.

Jednakże inicjatywa pracodawcy dotycząca podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika w zakresie wykraczającym poza rodzaj umówionej pracy nie może mieć wpływu na status zatrudnieniowy pracownika.

Oznacza to, że jeżeli pracownik nie jest zainteresowany podnoszeniem kwalifikacji zawodowych wykraczających poza rodzaj umówionej pracy, to pracodawca w zakresie inicjowania podnoszenia tych kwalifikacji musi poprzestać na fazie propozycji skierowanej pod adresem pracownika.

Nie może natomiast zobowiązywać pracownika do określonego procesu szkoleniowego, ani z powodu braku poddania się takiemu procesowi wyciągać względem pracownika jakichś negatywnych konsekwencji.

Pomijam w tym miejscu ewentualne konsekwencje związane z przeniesieniem pracownika na inne stanowisko uzasadnione jego merytorycznym i stanowiskowym awansem, gdyż ta kwestia zależy wyłącznie od zainteresowania samego pracownika.

Pracownik podnoszący kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą ma prawo do określonych w kodeksie świadczeń. Pracodawca uzależniający przyznanie tych świadczeń od rekompensaty wzajemnej, czyli zobowiązania pracownika do przepracowania w danym zakładzie pracy pewnej liczby lat pracy, zawiera w tym zakresie z pracownikiem stosowną umowę, regulującą całokształt zagadnień związanych z tym procesem.

Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługuje urlop szkoleniowy oraz zwolnienie z całości lub części dnia pracy w wymiarze niezbędnym dla punktualnego przybycia na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania.

Za czas urlopu szkoleniowego oraz zwolnień od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia obliczanego wedle zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.

Urlop szkoleniowy obejmuje dni pracy pracownika i przysługuje pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe w wymiarze:

• 6 dni – dla przystępującego do egzaminów eksternistycznych,
• 6 dni – dla przystępującego do egzaminu maturalnego,
• 6 dni – dla przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,
• 21 dni w ostatnim roku studiów – na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.

Pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie.

Strukturę tych uprawnień powinna przewidywać podpisana przez strony umowa dotycząca praw i obowiązków stron stosunku pracy w sprawie podnoszenia przez pracownika kwalifikacji zawodowych.

Umowa nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika od przepisów art. 103¹ do 103⁵ Kodeksu pracy. Pracodawca, nie ma jednak obowiązku zawierania umowy, jeżeli nie zamierza zobowiązywać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>