• Autor: Marta Handzlik
Jestem w ciąży. Mam m.in. umowę na czas nieokreślony. Przebywam na L4. Czy podczas tego L4 mogę pracować jako kurator społeczny i otrzymywać ryczałt za prace społeczne (i czy mam się z tego rozliczać PIT-em)?
Zgodnie z art. 17 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa „ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia”.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 5 kwietnia 2005 r. (sygn. akt I UK 370/04, OSNP 2005/21/342), „pracą zarobkową, której wykonywanie w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego jest każda aktywność ludzka zmierzająca do osiągnięcia zarobku”.
Nie ma przy tym znaczenia to, czy ta inna praca była niezgodna z celem zwolnienia lekarskiego. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 12 listopada 2002 r., sygn. akt III AUa 3189/01, „adnotacja na zwolnieniu lekarskim o treści: »pacjent może chodzić« nie usprawiedliwia wykonywania pracy przez pracownika, którego taka adnotacja dotyczy. Taki zapis upoważnia go jedynie do wykonywania zwykłych czynności życia codziennego, np. poruszanie się po mieszkaniu, udanie się na zabieg czy kontrolę lekarską”.
Utrata prawa do zasiłku chorobowego dotyczy tylko okresu objętego zaświadczeniem (zwolnieniem) lekarskim, w którym nastąpiło podjęcie pracy zarobkowej, a nie całego okresu zasiłkowego (wyrok SN z 25.2.2008 r., sygn. akt I UK 249/07).
Orzecznictwo Sądu Najwyższego zakłada, iż pracownik w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim powinien stosować się w pełni do wskazań lekarskich i powstrzymać się od podejmowania czynności, które mogłyby przedłużyć niezdolność do pracy, podjęcie zaś czynności zarobkowych – w szczególności sprzecznych ze wskazaniami lekarskimi świadczy o naruszeniu pracowniczego obowiązku troski o dobro pracodawcy (SN, wyrok z dnia 16 listopada 2000r., sygn. akt I PKN 44/00).
Pracą w rozumieniu powyższego przepisu będzie zarówno wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, jak również wykonywanie różnych czynności na podstawie stosunków prawnych o charakterze cywilnoprawnym (umowa zlecenia, o dzieło), a także prowadzenie własnej działalności gospodarczej czy samozatrudnienie. Nie będzie miało tu znaczenia, czy praca taka obciąża, czy też nie w istotny sposób organizm pracownika pozostającego na zwolnieniu lekarskim, czy jest wykonywana w pełnym wymiarze ani też motywacja pracownika podejmującego taką pracę. Sąd Najwyższy wskazał, iż jedynie sporadyczna, wymuszona okolicznościami, aktywność zawodowa zmierzająca do osiągnięcia zarobku w czasie pobierania zasiłku chorobowego może usprawiedliwiać zachowanie prawa do takiego świadczenia.
Zarówno pracodawca, jak i Zakład Ubezpieczeń Społecznych są uprawnieni do kontrolowania prawidłowości wykorzystywania przez pracownika zwolnienia, a także do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich. Ponadto Sąd Najwyższy orzekł, że pracodawca ma prawo żądać od pracownika wyjaśnień, czy w okresie zwolnienia przeprowadził on zaleconą przez lekarza kurację, czy też wykorzystywał zwolnienie w innym celu, gdyż mieści się to w ramach obowiązku współdziałania z pracodawcą przy wykonywaniu zobowiązania wynikającego z stosunku pracy (SN z dn. 19.04.2001 r., sygn. akt I PKN 376/00).
Podsumowując, podjęcie pracy w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim uzasadnia żądanie zwrotu otrzymanego zasiłku chorobowego za cały jego okres. Nie ma przy tym znaczenia, czy jest to praca na pełen etat, czy też praca jako kurator społeczny – jeśli prowadzi do otrzymywania wynagrodzenia – jest podstawą do odebrania Pani zasiłku chorobowego. Może także stanowić powód rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy