Praca w godzinach nocnych i dyżury telefoniczne
• Autor: Dorota Kriger
Pracuję na dwie zmiany, druga trwa od 17.00-1.00. Czy za godziny nocne (22.00-1.00) należy mi się dodatkowe wynagrodzenie? Poza tym mam dyżury telefoniczne w niedziele, zwykle dwie niedziele w miesiącu. Muszę być wtedy pod telefonem w swoim domu od 10.00-24.00. Czy za ten czas, jeżeli nie mam żadnego wezwania do zakładu pracy lub nie muszę wykonać pracy zdalnej, należy mi się wynagrodzenie lub dzień wolny?
Dodatek do wynagrodzenia za pracę w godzinach nocnych
W przypadku pracy w godzinach nocnych pracownikowi, zgodnie z art. 1518 § 1 Kodeksu pracy (w skrócie K.p.), „przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę”.
Jednocześnie zakład pracy zatrudniający pracowników w porze nocnej powinien ustalić obowiązującą w zakładzie pracy porę nocną, wyznaczając czas ośmiu godzin między godzinami 21.00 a 7.00 (art. 1517 § 1 K.p.). Należy więc sprawdzić np. w regulaminie pracy, które godziny w Pańskim zakładzie pracy są godzinami nocnymi. Informacja na ten temat pomoże Panu w ustaleniu, za ile godzin pracy w nocy przysługuje Panu dodatek, o którym mowa powyżej.
Dyżur telefoniczny pełniony przez pracownika w domu
Odnośnie kwestii dyżuru telefonicznego: zgodnie z art. 1515 § 1. K.p. dyżurem jest pozostawanie przez pracownika w gotowości do świadczenia pracy poza normalnymi godzinami pracy w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, np. w domu pracownika. Miejsce pełnienia dyżuru jest istotne ze względu na rodzaj świadczeń, jakie w związku z taką „nietypową pracą” pracownikowi przysługują. I niestety, za dyżur pełniony w domu pracownikowi nie przysługuje żadna rekompensata, jeśli w tym czasie pracownik nie wykonywał pracy. Wynika tak z art. 1515 & 3. K.p. Ponadto, zgodnie z art. 1515 § 2 K.p., czasu dyżuru nie należy wliczać do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy. W drugim zdaniu tego artykułu ustawodawca ponadto wskazał, iż czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i 133. Oznacza to, że pełnienie dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do dobowego odpoczynku (11 godzin) jak i 35-godzinnego lub 24-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego. Możliwość skrócenia odpoczynku tygodniowego do 24 godzin istnieje w przypadku pracowników pracujących na zmiany, jeżeli pracownik przechodzi ze zmiany na zmianę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (art. 133 § 2 K.p.).
Maksymalny czas trwania dyżuru
Powyższe okresy odpoczynku muszą być zachowane nawet wtedy, gdy pracownik nie wykonywał w czasie dyżuru pracy, a dyżur musi zakończyć się na przynajmniej 11 godzin przed ponownym rozpoczęciem pracy przez pracownika. Powyższe ma również wpływ na maksymalny czas trwania dyżuru i tak:
- dyżur w dniu wolnym od pracy nie może przekroczyć 13 godzin,
- dyżur w dniu pracy – np. przy 8-godzinnym dniu pracy można wyznaczyć maksymalnie 5 godzin dyżurowania poza normalnymi godzinami pracy (24 godziny (doba) - 8 godzin pracy - 11 godzin wypoczynku = 5 godzin dyżuru).
- Dyżur powinien być więc tak zaplanowany, aby nie zostały przekroczone powyższe czasy odpoczynku. Należy też wiedzieć, że dyżur w niedziele można zaplanować tylko w przypadkach, określonych w art. 15110 K.p., gdyż tylko w stosunku do takich pracowników możliwa jest organizacja odpoczynku tygodniowego w innym dniu niż niedziela (art. 133 § 4 K.p.).
Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›
Naruszenie przez pracodawcę przepisów o czasie pracy
Jak wynika z powyższego – przepisy nie przewidują rekompensaty za dyżur pełniony w domu, nawet jeśli dyżur ten przypada w niedzielę. Pracodawca może jednak przyznać świadczenia za taki dyżur w wewnątrzzakładowych przepisach płacowych, np. wynagrodzenie lub czas wolny.
Z informacji przez Pana udzielonych wynika też, że czas dyżuru jest zbyt długi i przekracza dopuszczalne 13 godzin. Pracodawca w takim przypadku narusza przepisy, a zgodnie z art. 281 pkt 5 K.p. „kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu narusza przepisy o czasie pracy lub przepisy o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem i zatrudnianiu młodocianych, podlega karze grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł”.
Ponadto, zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego z 11 sierpnia 2009 r. (III PK 21/09, LEX nr 560861) „w razie nieudzielenia pracownikowi czasu odpoczynku w wymiarze wynikającym z art. 3 i art. 5 dyrektywy 2003/88 oraz art. 132 i art. 133 k.p., nie ma on roszczenia ani o dodatkowe wynagrodzenie z tego tytułu, ani o udzielenie skumulowanego czasu wolnego w wymiarze równym liczby niewykorzystanych godzin odpoczynku”.
Należy więc zażądać od pracodawcy skrócenia czasu dyżuru, a także sprawdzić, czy nie doszło też do innego naruszenia przepisów, czyli czy zachowane są czasy nieprzerwanego odpoczynku dobowego i tygodniowego.
Przykłady
Magda – kasjerka w hipermarkecie
Magda pracuje na drugą zmianę, kończąc pracę o 1:00 w nocy. Zgodnie z regulaminem jej firmy, godziny nocne zaczynają się od 22:00. Sprawdzając swój pasek wynagrodzeń, zauważyła, że nie otrzymuje dodatku za godziny nocne. Po rozmowie z działem kadr okazało się, że doszło do błędu w systemie. Dzięki interwencji Magdy firma wypłaciła jej zaległe dodatki.
Tomek – pracownik IT na dyżurze telefonicznym
Tomek pełni dyżury telefoniczne w domu co drugą niedzielę. W praktyce rzadko odbiera jakiekolwiek zgłoszenia, ale musi być dostępny od 10:00 do 24:00. Po kilku miesiącach zorientował się, że ten czas nie jest wliczany do jego wynagrodzenia ani nie dostaje za niego dodatkowego dnia wolnego. Po konsultacji z prawnikiem dowiedział się, że pracodawca działa zgodnie z przepisami, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by negocjować dodatkowe świadczenia w regulaminie pracy.
Marek – kierowca dostawczy
Marek jeździ na nocne trasy i zgodnie z umową ma ustalone godziny pracy od 20:00 do 4:00. Zauważył, że dostaje dodatek za pracę w nocy, ale jest on liczony tylko od 22:00 do 4:00. Początkowo sądził, że coś jest nie tak, ale po sprawdzeniu przepisów dowiedział się, że zgodnie z Kodeksem pracy to właśnie te godziny są traktowane jako nocne.
Podsumowanie
Praca w godzinach nocnych oraz dyżury telefoniczne rządzą się określonymi zasadami, które warto znać, aby upewnić się, że pracodawca przestrzega przepisów. Za pracę w porze nocnej, ustalonej w regulaminie zakładu, przysługuje dodatek do wynagrodzenia. Natomiast dyżur telefoniczny pełniony w domu, jeśli nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem pracy, nie uprawnia do dodatkowego wynagrodzenia ani dnia wolnego. Pracodawca jednak może przyznać takie świadczenia w wewnętrznych regulacjach. Kluczowe jest również przestrzeganie przepisów dotyczących odpoczynku dobowego i tygodniowego, których naruszenie może skutkować konsekwencjami dla firmy. Warto więc dokładnie przeanalizować własną sytuację, aby upewnić się, że warunki pracy są zgodne z obowiązującym prawem.
Oferta porad prawnych
Jeśli masz wątpliwości dotyczące pracy w godzinach nocnych, dyżurów telefonicznych lub innych kwestii związanych z prawem pracy, skorzystaj z profesjonalnych porad prawnych online. Nasi specjaliści pomogą Ci zrozumieć Twoje prawa, sprawdzić zgodność warunków zatrudnienia z przepisami i doradzić, jak skutecznie dochodzić swoich roszczeń. Konsultacja jest szybka, wygodna i dostępna bez wychodzenia z domu. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać fachową pomoc dostosowaną do Twojej sytuacji.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Dorota Kriger
Absolwentka kierunku bankowość w Studium Finansów pod patronatem WSB w Poznaniu, licencjat Wydziału Ekonomicznego Akademii Ekonomicznej w Poznaniu w specjalności ekonomika pracy i zarządzanie kadrami. Od 1999 r. zatrudniona na stanowisku specjalisty do spraw administracji i zamówień publicznych, zajmuje się m.in. sprawami pracowniczymi.
Współpracuje przy pozyskiwaniu funduszy unijnych na realizację inwestycji i rozwój przedsiębiorczości (ukończone studia podyplomowe na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Gdańskiego w zakresie „Rozwój regionalny i fundusze strukturalne Unii Europejskiej. Kierowanie projektami”).
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Choroba w trakcie urlopu po wypowiedzeniu, jakie masz prawa?
» Problemy z urlopem zdrowotnym nauczyciela, jak wyjaśnić błędne obliczenia stażu pracy?
» Nowa organizacja oddziału szpitalnego a prawa pracownika, czy należy się dodatek?
» Niepłacący pracodawca i upadłość, na jakie świadczenia mogą liczyć pracownicy?
» Czy szkolny alarm powinna uruchamiać sprzątaczka ? przepisy i prawa pracownika
Kodeks pracy
