Prawa nabyte w szkolnictwie wyższym część 8

VII
Początkowo resort nauki i szkolnictwa wyższego proponował zapisanie zasady zachowania praw słusznie nabytych w sposób odpowiadający zasadzie rzetelnej, czytelnej legislacji (por. druk sejmowy nr 2447 s.15-16 oraz pierwotne brzmienie art. 248 ust. 2 PwPoSWiN, Dz. U. 2018 r. poz. 1669).

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

Dopiero później, w wyniku nowelizacji PwPoSWiN ustawą z dnia 21 lutego 2019 r. o Sieci Badawczej Łukasiewicza (Dz. U. z 2019 r. poz. 535), zmieniono z dniem 22 marca 2019 r. pierwotną treść art. 248 ust. 2 PwPoSWiN na nową, co budzi poważne zastrzeżenia legislacyjne.

Pierwotna treść art. 248 ust. 2 brzmiała: „Do pracowników, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy ustawy uchylanej w art. 169 pkt 3 dotyczące mianowania".

Nowa treść tego przepisu obowiązująca od 22 marca 2019 r. brzmi: „Do stosunków pracy nawiązanych na podstawie mianowania stosuje się odpowiednio przepisy art. 246 ust. 3 i 4, z tym, że obowiązek, o którym mowa w ust. 4, uczelnie wykonają w terminie do dnia 1 lipca 2019 r."

Zmiana ta, jest klasycznym przykładem naruszenia zasady przyzwoitej legislacji, ponieważ dotyczy kluczowego zagadnienia związanego z zachowaniem przez pracowników praw słusznie nabytych pod rządami poprzedniej ustawy, a wprowadzana jest w momencie, gdy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce już obowiązuje od kilku miesięcy.

W konsekwencji wejścia w życie Przepisów wprowadzających Prawo o szkolnictwie wyższym z dniem 1 października 2018 r., pracownicy uczelni publicznych zatrudnieni w dniu 1 października 2018 r. na podstawie mianowania nabyli z tym dniem uprawnienia z ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym.

Wśród tych uprawnień, najistotniejsze znaczenie dla ogółu pracowników mianowanych odgrywa ochrona stosunku pracy zapisana szczegółowymi przepisami Prawa o szkolnictwie wyższym, podczas, gdy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce pozbawia pracowników takiej ochrony, ponieważ trwałość stosunku pracy sprowadza w zasadzie do regulacji przewidzianych w Kodeksie pracy.

Zmiana art. 248 ust. 2 PwPoSWiN obowiązująca od dnia 22 marca 2019 r. nie może pracowników mianowanych pozbawić praw wynikających ze stosunku pracy nawiązanego na podstawie mianowania, które nabyli z dniem wejścia w życie Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce, czyli z dniem 1 października 2018 r.

Nowelizacja Przepisów wprowadzających Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce nie działa wstecz, lecz wywołuje skutki prawne dopiero od dnia 22 marca 2019 r.

Jeżeli pracownicy mianowani swoje prawa już czerpią z dnia ich nabycia 1 października 2018 r., to zmiana dokonana 22 marca 2019 r. nabytych uprawnień nie może pozbawić. Wynika to z zasady niedziałania prawa wstecz, a także z samej nowej treści art. 248 ust. 2 PwPoSWiN, w którym nie ma zapisu o pobawieniu uprawnień nabytych w dniu 1 października 2018 r.

Przeprowadzona przez ustawodawcę nowelizacja art. 248 ust. 2 PwPoSWiN jest konsekwencją błędu legislacyjnego. Nowelizacja nie spowoduje zmiany w zakresie zachowania praw dotychczas nabytych, gdyż nie pozwoli na to także poprawna wykładnia tych regulacji uwzględniająca zasadę zachowania praw słusznie nabytych, ukształtowaną w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego.

Tym bardziej niedopuszczalna byłaby ewentualna wykładnia resortu nauki i szkolnictwa wyższego usiłującego w drodze interpretacji praktycznej narzucać treści, które z ustawy nie wynikają, ponieważ zawsze liczy się to, co ustawodawca uchwalił, a nie to, co parlament usiłował wprowadzić (por. Kodeks pracy-komentarz, pod red. T. Zielińskiego Warszawa 2000, s. 1169, a także A. Zoll, Legislacyjne łamańce, Rzeczpospolita z dnia 5 lutego 2001 r.).

W rezultacie, de lege lata, uchwalone prawo obowiązujące w wyższych uczelniach ma istotną wartość, skoro pozostaje w zgodzie z zasadą zachowania praw słusznie nabytych tak konstytucyjną, jak i przewidzianą, jako podstawowa zasada prawa pracy zamieszczona w art. 11² Kodeksie pracy.

Doświadczenia prawnicze związane z zastosowaniem zasady zachowania praw słusznie nabytych pokazują, że nawet doświadczeni prawnicy zdają się nie do końca pojmować, na czym polega istota tego problemu.

Biorąc to pod uwagę, w celu wyeliminowania jakichkolwiek wątpliwości w tym zakresie posłużę się hipotetycznym przykładem obrazującym, jak sądzę, najlepiej tę zasadę ze względu na objęcie nim dwóch kluczowych zawodów.

Jak mnie uczył mój Mistrz uniwersytecki prof. dr hab. Antoni Walas czasem najłatwiej znaleźć prostą odpowiedź na poprawny kierunek wykładniowy, jeżeli forsowaną wykładnię sprawdzi się na N liczbie praktycznych przykładów. Jeżeli w tym zbiorze teza obroni się, jako poprawna, to wówczas wykładnia zasługuje na aprobatę.

Wyobraźmy sobie, że w ramach zacieśniania stosunków gospodarczych między Rzeczypospolitą Polską a Chińską Republiką Ludową, parlament uchwali ustawę, na mocy której wszystkich absolwentów kierunków prawa i ekonomii zobowiąże do zdania egzaminu państwowego ze znajomości języka chińskiego.

Jeżeli dany absolwent kierunku prawniczego lub ekonomicznego nie spełni tego warunku w ciągu 5 lat od wejścia w życie ustawy, to utraci prawo posługiwania się dyplomem ukończenia wyższych studiów.

Na tle tego przykładu rozważmy, czy ustawodawca ma prawo pozbawiać nas dyplomu wyższej uczelni, jeżeli tenże zdobyliśmy w pełni legalnie i zgodnie z zasadą zachowania praw słusznie nabytych nie wolno nam tego uprawnienia zabrać.

Poprawnie ustawa może skutkować na przyszłość, to znaczy dotyczyć osób, które dopiero aspirują do zdobycia dyplomu wyższej uczelni.

Identycznie jest z prawami nabytymi na stałe w szkolnictwie wyższym takimi jak: ochrona trwałości stosunku pracy, prawo do 36 dniowego wymiaru urlopu wypoczynkowego oraz prawo do 36 godzinnej normy tygodniowej czasu pracy.
Uprawnienia te zostały przyznane słusznie i nie wolno ich pozbawiać, aż same wygasną w wyniku ustania stosunku pracy z mianowania w danej wyższej uczelni publicznej.
Pozbawienie prawa nabytego obywatela, w tym pracownika może mieć miejsce wyłącznie wówczas, gdy zaistnieje jedna z przesłanek wymienionych w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, co w przypadku uprawnień pracowników mianowanych wyższych uczelni nie zachodzi.

Przykład ten dedykuję do przemyślenia rektorom wyższych uczelni publicznych, a także ich obsłudze prawnej, jak również innym prawnikom komentującym wdrażaną reformę szkolnictwa wyższego.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>