Osoby posiadające długoletni staż pracy, a tracące zatrudnienie mogą się ubiegać o przyznanie im świadczenia przedemerytalnego, jeśli spełnią warunki określone w art. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. Nr 120, poz. 1252).
Przesłanki, których zaistnienie warunkuje przyznanie świadczenia przedemerytalnego, można podzielić na dwie grupy:
- Warunki jednakowe dla wszystkich osób, które ubiegają się o świadczenie przedemerytalne (źródło: serwis ZUS).
Zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie, która spełnia szczególne warunki wymagane do przyznania tego świadczenia, jeżeli:
- przez okres co najmniej 6 miesięcy pobierała zasiłek dla bezrobotnych,
- nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna,
- w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,
- złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych,
- złoży wniosek w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia, w tym w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych albo innej pracy zarobkowej, jeżeli w okresie pobierania zasiłku wykonywała inną pracę zarobkową lub zatrudnienie w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, albo była zatrudniona w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, a wykonywanie jednej z tych prac ustało po upływie 6-miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych.
Zasiłek dla bezrobotnych przyznaje i wypłaca powiatowy urząd pracy.
Natomiast zgodnie z przepisami art. 71 ustawy o promocji zatrudnienia prawo do zasiłku dla bezrobotnych nabywa osoba posiadająca status bezrobotnego, która w okresie 18 miesięcy poprzedzających zarejestrowanie się w powiatowym urzędzie pracy, łącznie przez okres co najmniej 365 dni była zatrudniona (bez względu na wymiar czasu pracy) i osiągała wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy.
- Warunki szczególne, uzależnione od stażu pracy, wieku, przyczyn rozwiązania stosunku pracy, określone w art. 2 ust. 1 ustawy z 30 kwietnia 2004 r.
Zgodnie z tym przepisem prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która:
- do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat – kobieta oraz 61 lat –mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub
- do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta oraz 60 lat – mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn, lub
- do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą systemową, i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat – kobieta i 61 lat – mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub
- zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat oraz do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta i 60 lat – mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub
- do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn, lub
- do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadała okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn.
Z treści Pana pytania wnioskuję, że w Pana sytuacji będzie miał zastosowanie pkt 5. Co należy zatem rozumieć przez „przyczyny dotyczące zakładu pracy”?
Zgodnie z ar. 2 ust. 29 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z 20 kwietnia 2004 r. są to następujące powody:
- rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników: zgodnie z ustawą o tzw. zwolnieniach grupowych (dla zatrudniających więcej niż 20 pracowników) lub z Kodeksem pracy,
- rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych,
- wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w razie śmierci pracodawcy lub gdy odrębne przepisy przewidują wygaśnięcie stosunku w wyniku przejścia zakładu lub jego części na innego pracodawcę i niezaproponowania przez tego pracodawcę nowych warunków pracy i płacy,
- rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika na podstawie art. 55 § 11 K.p. z uwagi na ciężkie naruszenie obowiązków wobec pracownika.
Ważne, aby w Pana świadectwie pracy znalazła się powyższa przyczyna zwolnienia.
Skoro więc umowa została wypowiedzenia z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy (art. 55 § 11 K.p.), a Pan ma już 41 lat pracy (warunek dla mężczyzn to min. 40 lat pracy), jest Pan uprawniony do pobierania świadczenia przedemerytalnego.
Bezpośrednio po utracie pracy należy się zarejestrować w urzędzie pracy. Do ubiegania się o świadczenie przedemerytalne konieczny jest status bezrobotnego i pobieranie zasiłku dla bezrobotnych przez co najmniej 6 miesięcy. W tym czasie nie można odmówić podjęcia pracy bez uzasadnionej przyczyny.
Świadczenie przedemerytalne ustalane na podstawie ustawy z 30 kwietnia 2004 r. wynosi od 1 marca 2009 r. 804,02 zł.
Świadczenie przedemerytalne przyznawane jest na wniosek osoby ubiegającej się o to świadczenie. Wniosek i pozostałe dokumenty należy złożyć w odpowiednim ze względu na miejsce zamieszkania (tj. miejsce ostatniego zameldowania na pobyt stały) oddziale ZUS w ciągu 30 dni od wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Jeśli bezrobotny pracował np. w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, na złożenie wniosku ma 14 dni od ich zakończenia. Decyzję w sprawie świadczenia przedemerytalnego wydaje i świadczenie to wypłaca organ rentowy, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do świadczenia (odpowiedni oddział ZUS).
Prawo do świadczenia przedemerytalnego ustaje w dniu poprzedzającym dzień osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego dla kobiet 60 lat i dla mężczyzn 65 lat.
W takim przypadku ZUS zobowiązany jest do wszczęcia, z urzędu, postępowania o przyznanie emerytury. Postępowanie o przyznanie emerytury powinno być wszczęte w terminie dwóch miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym uprawniony osiągnie wiek emerytalny.