• Autor: Wioletta Dyl
Urlop uzupełniający stanowi ważny element systemu wsparcia dla nauczycieli, którzy z powodu choroby nie mogli wykorzystać swojego zwykłego urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z Kartą Nauczyciela nauczycielom przysługuje prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, którego długość może wynosić do 8 tygodni w ciągu roku szkolnego. Ten elastyczny przepis umożliwia tej grupie zawodowej regenerację i odpoczynek, nawet w przypadku nieprzewidzianych okoliczności zdrowotnych lub innych sytuacji kryzysowych, takich jak pandemia COVID-19. Omówimy to zagadnienie na przykładzie przypadku pani Doroty.
Pani Dorota jest zatrudniona w szkole feryjnej jako nauczyciel mianowany. Obecnie przebywa na urlopie dla poratowania zdrowia. Chciałaby odebrać urlop uzupełniający za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, ale nie wie, jak dokładnie go obliczyć, ponieważ obejmuje on poprzedni i obecny rok szkolny. Chodzi więc o określenie konkretnej liczby dni, która jej przysługuje w ramach urlopu uzupełniającego. Ponadto pani Dorota chciałaby wiedzieć, kiedy wniosek o taki urlop powinnam złożyć.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami (art. 66 ust. 1 Karty Nauczyciela) „za okres urlopu dla poratowania zdrowia, który uniemożliwia wykorzystanie urlopu wypoczynkowego w czasie ferii zimowych lub letnich, nauczycielowi przysługuje urlop wypoczynkowy w ciągu roku szkolnego, w wymiarze uzupełniającym do 8 tygodni”.
Przepisy nie wskazują terminu wykorzystania urlopu zaległego, a tym bardziej obowiązku wykorzystania go bezpośrednio po zakończonym urlopie dla poratowania zdrowia.
Urlop uzupełniający jest urlopem wypoczynkowym, tak więc opierając się na art. 15gc, dyrektor szkoły mógłby wysłać nauczyciela na urlop uzupełniający, pod warunkiem, że urlop ten nie przekroczyłby 30 dni.
Tu jednak pojawia się problem praktyczny, gdyż w doktrynie przyjęto zasadę, że urlop uzupełniający liczony jest w tygodniach, do których wlicza się dni wolne od pracy, niedziele i święta (patrz: Maria Szymańska, Komentarz do art. 66 KN, 2009, pkt 4, zdanie ostatnie). Przyjęto także zasadę, że urlop uzupełniający może być udzielony w jednej lub kilku częściach, przy zastrzeżeniu, że nauczyciel ma prawo do nieprzerwanego 4-tygodniowego urlopu wypoczynkowego (patrz tamże).
W związku z tym na podstawie art. 15gc ustawy dyrektor szkoły mógłby zobowiązać nauczyciela do wykorzystania 4 tygodni urlopu uzupełniającego, ponieważ tylko taki wymiar mieści się w wymiarze 30 dni urlopu.
W pozostałym wymiarze urlop uzupełniający musiałby być udzielony na zasadach ogólnych. Jednak kwestia zasad udzielania urlopu uzupełniającego, o którym mowa w art. 66 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela, nie została uregulowana na gruncie przepisów pragmatyki nauczycielskiej, posługując się jedynie wskazówką, że wymiar tego urlopu nie może przekroczyć 8 tygodni oraz że urlop „przysługuje w trakcie roku szkolnego”.
Przy udzielaniu urlopu uzupełniającego stosuje się zasadę udzielania urlopu wypoczynkowego w tygodniach, uwzględniając zasadę, że wlicza się do tego urlopu wszystkie dni wolne od pracy, niedziele i święta. Wówczas problemy związane z wystąpieniem takich dni w okresie urlopu uzupełniającego tracą praktyczne znaczenie.
Urlop uzupełniający nie musi być udzielony bezpośrednio po zakończeniu usprawiedliwionej nieobecności w pracy – może być dzielony na części i udzielony także w innych terminach. Przepisy nie wskazują także liczby części, w jakich nauczyciel ma wykorzystać urlop uzupełniający. Zatem kwestia ta pozostawiona została do ustalenia między nauczycielem a dyrektorem szkoły.
W związku z tym, że art. 66 ust. 1 KN jest przepisem szczególnym w odniesieniu do art. 168 Kodeksu pracy, nie będzie miała zastosowania dyspozycja o konieczności wykorzystania urlopu do 30 września następnego roku kalendarzowego. Moim zdaniem, urlop uzupełniający, o którym mowa w art. 66 ust. 1 KN, może być udzielany aż do przedawnienia roszczenia o jego udzielenie – a więc z upływem 3 lat, zgodnie z treścią art. 29 Kodeksu pracy w zw. z art. 91c ust. 1 KN. Zatem urlop uzupełniający może być udzielany w trakcie kolejnych 3 lat szkolnych.
Bez wątpienia urlop uzupełniający udzielany jest przez dyrektora szkoły. Termin udzielenia urlopu uzupełniającego musi być uzgodniony z pracodawcą i udzielony na wniosek nauczyciela. Termin udzielonego urlopu może być zmieniony jedynie po konsultacji z dyrektorem szkoły.
Nauczyciel – mimo posiadania prawa do urlopu uzupełniającego – nie może sam sobie udzielać urlopu w terminach, jakie mu odpowiadają, bez zgody dyrektora szkoły (lub organu prowadzącego w przypadku dyrektora szkoły).
Natomiast bez wątpienia urlop uzupełniający nie może być udzielony w okresie urlopu wypoczynkowego przypadającego w terminie i czasie trwania ferii. Zaległego urlopu nie można bowiem wykorzystywać kosztem urlopu wypoczynkowego, do którego nauczyciel nabył prawo w danym roku kalendarzowym. Urlop ten nie powinien być także wykorzystywany w drodze pojedynczych dni, chyba że jest to reszta pozostałego do wykorzystania urlopu uzupełniającego.
Przykład pierwszy: Pani Anna, nauczycielka języka polskiego w liceum, musiała przejść długotrwałe leczenie z powodu kontuzji nogi, której doznała podczas wakacji. W związku z tym nie była w stanie wykorzystać swojego urlopu wypoczynkowego w czasie ferii zimowych. Dzięki możliwości skorzystania z urlopu uzupełniającego mogła jednak odpocząć i zregenerować siły, planując swój dodatkowy urlop w okresie wiosennym, gdy jej stan zdrowia znacznie się poprawił.
Przykład drugi
U pana Marka, nauczyciela wychowania fizycznego, zdiagnozowano chorobę, która wymagała od niego regularnych wizyt w szpitalu przez cały semestr zimowy. Pomimo że jego urlop wypoczynkowy przypadał na ferie letnie, stan zdrowia nie pozwolił mu na pełne wykorzystanie przysługującego mu czasu. Urlop uzupełniający umożliwił panu Markowi zaplanowanie dodatkowego odpoczynku w późniejszym terminie, gdy jego kondycja fizyczna pozwoliła na pełne wykorzystanie zasłużonego wypoczynku.
Przykład trzeci
Pani Ewa, nauczycielka historii, znalazła się w szczególnie trudnej sytuacji podczas pandemii COVID-19, kiedy to szkoły zostały zamknięte, a nauczanie zdalne stało się codziennością. Intensywny tryb pracy zdalnej i konieczność dostosowania się do nowych metod nauczania sprawiły, że pani Ewa doświadczyła wypalenia zawodowego. Wykorzystując urlop uzupełniający, mogła wziąć kilka tygodni wolnego w trakcie roku szkolnego, aby zadbać o swoje zdrowie psychiczne i odzyskać równowagę, zanim wróciła do pełnienia swoich obowiązków z nową energią.
Urlop uzupełniający dla nauczycieli to istotne narzędzie zapewniające możliwość regeneracji sił w przypadku, gdy tradycyjny urlop wypoczynkowy nie mógł zostać wykorzystany ze względu na chorobę lub inne nieprzewidziane okoliczności. Dzięki temu przepisowi nauczyciele mają możliwość zaplanowania dodatkowego odpoczynku w czasie roku szkolnego, co przyczynia się do lepszego samopoczucia i efektywności w pracy. Urlop uzupełniający stanowi ważny element wsparcia, umożliwiając nauczycielom zachowanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, nawet w obliczu wyzwań.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie urlopu uzupełniającego dla nauczycieli? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online i przygotowania profesjonalnych pism. Nasi eksperci zapewnią Ci kompleksowe doradztwo, abyś mógł w pełni korzystać ze swoich praw. Napisz do nas, korzystając z formularza pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
2. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Wioletta Dyl
Radca prawny, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego. Udziela porad prawnych z zakresu prawa autorskiego, nowych technologii, ochrony danych osobowych, a także prawa konkurencji, podatkowego i pracy. Zajmuje się również sporządzaniem regulaminów oraz umów, szczególnie z zakresu e-biznesu i prawa informatycznego, które jest jej pasją. Posiada kilkudziesięcioletnie doświadczenie prawne, obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
