• Autor: Marta Słomka
Czy na podstawie obowiązujących przepisów Prawa oświatowego mogę nadal pełnić funkcję nauczyciela w placówce DOREW z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną? Zostałam odsunięta od stanowiska pod pretekstem niewystarczających kwalifikacji. W 2018 roku zostałam zatrudniona jako nauczyciel w tej placówce po przekwalifikowaniu się. Wcześniej ukończyłam 5-letnie studia magisterskie z turystyki, w trakcie zatrudnienia miałam ukończone przygotowanie pedagogiczne – studia podyplomowe oraz rozpoczęłam studia podyplomowe z oligofrenopedagogiki i autyzmu. Chcę nadrobić kwalifikacje dwuletnimi studiami uzupełniającymi magisterskimi z pedagogiki, ale zatrudniająca mnie uprzednio pani dyrektor w odpowiedzi na zmieniające się przepisy uważa, że jest to niewystarczające. Proszę o informację, czy ma rację.
Sytuacja prawna nauczyciela
W pierwszej kolejności wskazać należy, że jak wynika z przedstawionego przez Panią stanu faktycznego, jest Pani magistrem turystyki oraz ukończyła Pani przygotowanie pedagogiczne – podyplomowo. Rozpoczęła Pani studia podyplomowe z oligofrenopedagogiki i autyzmu. Co istotne, pracuje Pani na stanowisku nauczyciela. Pracuje Pani z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną.
W przypadku ośrodka dla wychowanków nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną niezbędne są dodatkowe kwalifikacje pedagoga specjalnego.
Zgodnie z § 19 ust. 3 rozporządzenia MEN z 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli „kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela pedagoga w szkołach i placówkach, o których mowa w § 1517, w tym ośrodkach wychowawczych posiada osoba, która:
1. ukończyła studia na kierunku pedagogika lub pedagogika specjalna, w specjalności odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów, na poziomie wymaganym do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne;
2. ma kwalifikacje określone w ust. 1 lub 2 (tj. studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku pedagogika w specjalności odpowiadającej prowadzonym zajęciom, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, na innym, kierunku i studia podyplomowe w zakresie prowadzonych zajęć oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.) a ponadto ukończyła studia, studia podyplomowe, zakład kształcenia nauczycieli lub kurs kwalifikacyjny, w zakresie pedagogiki specjalnej odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów lub rodzaju placówki”.
Kwalifikacje nauczycielskie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie są niczym innym niż potwierdzonymi kwalifikacjami umożliwiającymi naukę określonego przedmiotu. Przygotowanie pedagogiczne jest czymś innym niż bardzo często mylone z tym pojęciem studia z zakresu pedagogiki, ale nie są z nimi tożsame. Przygotowanie pedagogiczne jest zaledwie małym wycinkiem wiedzy pedagogicznej niezbędnej do pracy w oświacie i można je uzyskać między innymi poprzez studia podyplomowe.
Należy odróżnić kwalifikacje do zajmowania stanowiska pedagoga w szkole oraz do zajmowania stanowiska nauczyciela (zajęć edukacyjnych) w szkole, które są odrębnymi stanowiskami pedagogicznymi.
Do zajmowania stanowiska w (D)OREW wymagane jest posiadanie kwalifikacji nauczyciela w szkole, określonych w § 3 lub 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, co wynika z odesłania z § 15 ust. 1 ww. rozporządzenia, wymieniającego kwalifikacje nauczyciela.
Należy zaznaczyć, że kwalifikacje do zajmowania stanowiska pedagoga szkolnego nie są wystarczające do zajmowania stanowiska nauczyciela w OREW nawet, jeśli dodatkowo nauczyciel ukończy studia podyplomowe z oligofrenopedagogiki czy autyzmu. Ponadto gdyby dana osoba mogła pracować jako nauczyciel w (D)OREW, taka informacja zostałaby zawarta w suplemencie dyplomu.
Do zajmowania stanowiska nauczyciela w (D)OREW wymagane jest ukończenie studiów wyższych z oligofrenopedagogiki lub edukacji i terapii osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu albo posiadanie kwalifikacji nauczyciela przedszkola lub szkoły i dodatkowo ukończenie studiów podyplomowych z oligofrenopedagogiki lub autyzmu, zgodnie z § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczyciel ukończenie studiów wyższych z turystki nie daje kwalifikacji nauczyciela przedszkola lub szkoły (§ 3 i 4 ww. rozporządzenia), a więc posiadanie jedynie studiów podyplomowych z oligofrenopedagogiki czy autyzmu nie uprawnia do pracy w (D)OREW na stanowisku nauczyciela.
Dodatkowo wskazać należy, że na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt nowego rozporządzenia w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli.
Nowe rozporządzenie będzie dotyczyło wszystkich nauczycieli. Uwzględni ono natomiast fakt, iż część z nich uzyskała kwalifikacje w czasie obowiązywania tzw. starego standardu, a część – po wejściu w życie nowego standardu kształcenia nauczycieli.
Dla osób, które rozpoczęły studia po 3 sierpnia 2019 r., będą obowiązywały nowe wymagania kwalifikacyjne, zgodnie z nowym standardem kształcenia nauczycieli. Natomiast nauczyciele, którzy rozpoczęli studia przed tą datą, będą podlegać dotychczasowym wymaganiom, w tym m.in. nadal będą mieli możliwość podjęcia pracy w szkole po ukończeniu jedynie studiów pierwszego stopnia.
Nowe rozporządzenie uwzględni kwalifikacje nauczycieli uzyskane przed wejściem w życie nowego standardu kształcenia. Wymagania kwalifikacyjne w projekcie rozporządzenia określono według czterech zasad.
Zasada 1. Nowe wymagania kwalifikacyjne, odpowiadające nowemu standardowi kształcenia nauczycieli, określono wobec osób, które rozpoczęły studia lub studia podyplomowe po dniu wejścia w życie rozporządzenia w sprawie standardu kształcenia, tj. po dniu 3 sierpnia 2019 r.
Zasada 2. Analogiczne z dotychczasowymi wymagania kwalifikacyjne określono wobec osób przygotowanych do wykonywania zawodu nauczyciela na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia w sprawie standardu kształcenia, tj. przed 3 sierpnia 2019 r.
Zasada 3. W przypadku osób, które zrealizowały kształcenie nauczycielskie przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela języka obcego na studiach pierwszego stopnia, zrealizowanych zgodnie z przepisami obowiązującymi przed dniem wejścia w życie rozporządzenia w sprawie standardu kształcenia, została utrzymana możliwość nauczania przez te osoby języka obcego we wszystkich typach szkół i placówek.
Zasada 4. W przypadku nauczycieli zatrudnionych w dniu wejścia w życie projektowanego rozporządzenia, posiadających kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowano nabyte przez te osoby kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela.
Wejście w życie nowego rozporządzenia nie spowoduje utraty kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela. Nauczyciele posiadający kwalifikacje do zajmowania stanowiska zachowają je.
Nowy standard kształcenia nauczycieli wprowadza zasadę ogólną, która stanowi, że kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela danego przedmiotu lub prowadzonych zajęć posiadają absolwenci studiów prowadzonych zgodnie z rozporządzeniem w sprawie standardu kształcenia, tzw. „nowym standardem kształcenia”, tj. osoby, które ukończyły:
Wyjątki od ogólnej zasady określania kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela stanowią: Nauczyciele przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie w szkołach podstawowych, Nauczyciele przedszkoli i klas I–III szkół podstawowych, Nauczyciele teoretycznych przedmiotów zawodowych. Nauczyciele praktycznej nauki zawodu, nauczyciele religii, nauczyciele języków obcych, nauczyciele języka regionalnego, nauczyciele przedmiotu biznes i zarządzanie.
Nowe rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli ma wejść w życie z dniem 1 września 2023 r.
Biorąc pod uwagę powyższe, Pani, ażeby utrzymać stanowisko nauczyciela w placówce DOREW musi uzupełnić edukację o wymagane kwalifikacje – ukończyć studia magisterskie na kierunku związanym z Pani stanowiskiem – zatem z wymaganą specjalnością. Po planowanej zmianie rozporządzenia nawet licencjat nie będzie już wystarczający.
Nowe wymagania kwalifikacyjne wobec nauczycieli, którzy rozpoczęli studia lub studia podyplomowe po 3 sierpnia 2019 r., polegają na tym, że uprawnienia do prowadzenia zajęć nabywa się po 5-letnim cyklu kształcenia.
Co ważne, nowe wymagania kwalifikacyjne, odpowiadające nowemu standardowi kształcenia nauczycieli, obowiązywać będą osoby, które rozpoczęły studia lub studia podyplomowe po dniu wejścia w życie rozporządzenia w sprawie standardu kształcenia, tj. po dniu 3 sierpnia 2019 r.
Marginalnie zaznaczę, uwzględniając powyższe zapisy, że to dyrektor, dokonując oceny pod kątem posiadania przez nauczyciela kwalifikacji do prowadzenia zajęć z dzieckiem posiadającym orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na autyzm oraz niepełnosprawność intelektualną w stopniu umiarkowanym, bada, czy posiadane przez nauczyciela kwalifikacje uprawniają go do prowadzenia zajęć z dziećmi posiadającymi ten rodzaj niepełnosprawności, a także czy posiada wykształcenie na poziomie wymaganym do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki.
W tym zakresie dominuje pogląd wskazujący, że zajęcia z uczniami niepełnosprawnymi z uwagi na autyzm i niepełnosprawność intelektualną posiada nauczyciel, który legitymuje się posiadaniem kwalifikacji z zakresu oligofrenopedagogiki. W kwestii możliwości prowadzenia zajęć z dzieckiem niepełnosprawnym intelektualnie istotny jest bowiem nie tylko fakt posiadania przez nauczyciela kwalifikacji z zakresu pedagogiki specjalnej, lecz również kwalifikacji „w zakresie odpowiednim do niepełnosprawności uczniów”, a więc: oligofrenopedagogiki, surdopedagogiki, tyflopedagogiki.
Ostateczna ocena posiadania przez nauczyciela odpowiednich kwalifikacji w tym względzie będzie jednak należeć do dyrektora szkoły.
Nauczyciele pracujący z dziećmi z niepełnosprawnościami muszą posiadać kwalifikacje zgodne z obowiązującymi przepisami prawa oświatowego, w tym specjalizację odpowiednią do rodzaju niepełnosprawności uczniów. Zmieniające się przepisy wymagają od nauczycieli aktualizacji wykształcenia, co często wiąże się z koniecznością uzupełnienia studiów lub zdobycia nowych kwalifikacji. Kluczową rolę w ocenie spełnienia tych wymagań pełni dyrektor placówki. Aby uzyskać szczegółowe porady, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Potrzebujesz wsparcia w kwestiach prawnych dotyczących kwalifikacji nauczycieli lub innych problemów oświatowych? Opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a nasi specjaliści przygotują dla Ciebie indywidualną poradę lub pismo.
1. Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 14 września 2023 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli - Dz.U. 2023 poz. 2102
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
