• Autor: Marta Handzlik
Jestem nauczycielem z 35-letnim stażem pracy. Dyrektor wysyła mnie do pracy w Niemczech (opieka nad uczniami szkoły). Otrzymałam pismo, którego fragment brzmi „oddelegowuję Panią do wyjazdu w charakterze nauczyciela opiekuna na okres 8 dni”. Zapewniony jest dojazd, wyżywienie i noclegi. Czy takie oddelegowanie to podróż służbowa czy oddelegowanie? Jakie wynagrodzenie/diety przysługują? Oddelegowanie to płaca zgodna z płacą minimalną w danym kraju. Tydzień pracy nauczyciela nie może przekraczać 40 godzin, czyli 8 godzin dziennie (Karta Nauczyciela). Ja mam sprawować opiekę nad uczniami przez 24 godziny na dobę. Czy to jest zgodne z prawem pracy?
Zgodnie z art. 775 § 1 ustawy z dnia Kodeks pracy „pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadania służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy, przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową” – czyli tak zwaną delegacją. Jeżeli pracownik na polecenie pracodawcy, pisemne bądź ustne, wyjeżdża poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałe miejsce pracy, w celu wykonania określonych zadań służbowych krajowych bądź zagranicznych, to odbywa się to na zasadach delegacji. W takiej sytuacji pracownikowi należeć się będzie należność na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową zgodnie z przepisami określonymi w przepisach prawa. W tym przypadku mamy do czynienia z delegacją, ponieważ nie dochodzi do zmiany miejsca wykonywania pracy. W przypadku oddelegowania następuje zmiana miejsca pracy i w takiej sytuacji należy zmienić treść umowy o pracę.
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela nie przewiduje odrębnych rozwiązań prawnych w zakresie świadczeń dla nauczycieli sprawujących opiekę nad uczniami podczas wycieczek szkolnych, więc do nauczycieli sprawujących opiekę na kilkudniowych wycieczkach stosuje się przepisy ogólne regulujące warunki płacy i pracy nauczycieli. To z kolei oznacza, że uczestnictwo nauczycieli w wycieczce klasowej (zielonej szkole) w charakterze opiekunów należy traktować jako zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły, jakie muszą oni realizować w obowiązującym 40-godzinnym tygodniu pracy. Dlatego też zaleca się, aby nauczycieli było kilku tak, by nie doszło do przekroczenia norm czasu pracy.
Oczywiście w doktrynie przyjmuje się także, że wyjazd nauczyciela w charakterze opiekuna wycieczki jest delegacją (nigdy oddelegowaniem). W związku z tym nauczycielom przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową, co wynika z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na terenie kraju (Dz. U. z 2002 r. Nr 236, poz. 1990 z późn. zm.). Natomiast, do rozliczania zagranicznych wyjazdów właściwe jest Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz. U. z 2002 r. Nr 236, poz. 1991 z późn. zm.).
W sytuacji, gdy pokryte są koszty zakwaterowania i posiłków, pracownik nie ma prawa do dodatkowej diety.
Warto jednak dodać, że w doktrynie można także spotkać stanowisko, zgodnie z którym wyjazd nauczyciela z uczniami na wycieczkę nie może być traktowany w żadnej mierze jako podróż służbowa, a ewentualne dodatkowe obowiązki nauczyciela związane z opieką nad uczniami w trakcie wycieczki powinny zostać uregulowane w formie umowy cywilnoprawnej.
Zielona szkoła w Hiszpanii
Pani Anna, nauczycielka języka angielskiego w szkole podstawowej, została wyznaczona na opiekuna grupy uczniów podczas tygodniowego wyjazdu na zieloną szkołę do Hiszpanii. Szkoła zapewniła transport, zakwaterowanie i wyżywienie. Po powrocie, pani Anna dowiedziała się, że nie otrzyma żadnego dodatkowego wynagrodzenia, ponieważ dyrekcja uznała, że wyjazd ten mieści się w ramach jej obowiązków statutowych. Pani Anna, spędzająca z uczniami praktycznie całą dobę, czuje się pokrzywdzona, uważając, że jej czas i zaangażowanie powinny być dodatkowo wynagrodzone, zwłaszcza że de facto pełniła obowiązki opiekuńcze 24h/dobę, a nie tylko w ramach standardowych godzin pracy. Przykład ten ilustruje problem braku jasnych regulacji dotyczących wynagrodzenia za opiekę nad uczniami podczas wyjazdów, gdzie zapewnione są podstawowe świadczenia.
Wymiana młodzieży we Włoszech
Pan Marek, nauczyciel historii w liceum, pojechał z grupą uczniów na tygodniową wymianę młodzieży do Włoch. Szkoła pokryła koszty podróży i zakwaterowania, ale nie zapewniła pełnego wyżywienia. Pan Marek musiał więc częściowo pokrywać koszty posiłków z własnej kieszeni. Po powrocie, złożył wniosek o zwrot poniesionych wydatków, powołując się na przepisy dotyczące diet z tytułu podróży służbowej. Dyrekcja odmówiła zwrotu, argumentując, że wyjazd ten nie był podróżą służbową w rozumieniu przepisów, a jedynie realizacją zadań statutowych szkoły. Ten przykład pokazuje problem interpretacji przepisów dotyczących podróży służbowych w kontekście wyjazdów szkolnych i kwestię zwrotu kosztów, gdy nie wszystkie świadczenia są zapewnione przez organizatora.
Konkurs wiedzy w Niemczech
Pani Ewa, nauczycielka biologii, pojechała z dwoma uczniami, laureatami konkursu, na trzydniowy finał do Niemiec. Szkoła pokryła wszystkie koszty podróży, zakwaterowania i wyżywienia. Dodatkowo, pani Ewa otrzymała dietę, obliczoną zgodnie z przepisami dotyczącymi podróży służbowych za granicę. Przykład ten pokazuje sytuację, w której wyjazd jest traktowany jako podróż służbowa, a nauczyciel otrzymuje należne mu świadczenia, w tym dietę. Jest to przykład pozytywny, pokazujący, że prawidłowe stosowanie przepisów jest możliwe.
Kwestia wynagrodzenia nauczycieli za wyjazdy z uczniami, szczególnie za granicę, jest niejednoznaczna i budzi wiele kontrowersji. Przepisy nie regulują tej kwestii w sposób precyzyjny, co prowadzi do różnych interpretacji i sporów. Zasadniczo, wyjazd z uczniami traktowany jest jako delegacja, a nie oddelegowanie, co wiąże się z określonymi prawami, np. do diet. Jednak w praktyce, często uznaje się, że opieka nad uczniami podczas wycieczek mieści się w ramach obowiązków statutowych nauczyciela i nie przysługuje za nią dodatkowe wynagrodzenie, zwłaszcza gdy zapewnione są podstawowe świadczenia. Powoduje to poczucie niesprawiedliwości wśród nauczycieli, którzy często sprawują opiekę 24 godziny na dobę.
Potrzebujesz porady prawnej w związku z wyjazdem z uczniami za granicę? Masz wątpliwości dotyczące wynagrodzenia, diet, czasu pracy i zakresu obowiązków? Oferujemy profesjonalne konsultacje prawne dla nauczycieli, dyrektorów szkół i placówek oświatowych. Nasi doświadczeni prawnicy specjalizujący się w prawie oświatowym i prawie pracy pomogą Ci zrozumieć obowiązujące przepisy, przeanalizują Twoją indywidualną sytuację i doradzą, jakie kroki podjąć, aby zabezpieczyć Twoje prawa.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
2. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy