• Autor: Dorota Kriger
Co zrobić, gdy pracodawca wykazuje znacznie niższy dochód pracownika od tego, jaki wypłaca mu na rękę? Składki były odprowadzane od kwoty, która była na umowie, jednak pracownik dostawał większe pieniądze, przy czym owa nadwyżka nie była nigdzie wykazywana. Jakie w takiej sytuacji są przewidziane konsekwencje dla pracodawcy i pracownika, bo ten drugi poniekąd godzi się na oszukiwanie ZUS-u i urzędu skarbowego? Czy jeśli się już nie pracuje w firmie, która prowadzi takie działania, jest sens podejmować walkę o wyrównanie przez nieuczciwego pracodawcę tych składek, a jeśli tak, to gdzie ewentualnie to zgłosić?
Problem tego typu, jak przedstawiony w pytaniu, nurtuje wielu pracowników. Pracodawca często, aby pozornie ograniczyć swoje koszty, woli zapłacić wyższe wynagrodzenie „na rękę”, licząc, że pracownik na to przystanie i nie będzie oczekiwał, aby jego wynagrodzenie było w całości wykazane na umowie o pracę. W ten sposób oboje, tj. pracodawca i pracownik, popełniają przestępstwo. Wynagrodzenie pracownika stanowi bowiem przedmiot i podstawę opodatkowania oraz składek dla ZUS-u i zaniżanie kwoty wynagrodzenia, od którego naliczany jest podatek i składki, jest wbrew obowiązującemu prawu, a odpowiedzialność za to mogą ponieść i ponoszą obie strony tego procederu.
Zgodnie z art. 26a ustawy Ordynacja podatkowa z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) podatnik osiągający dochody z tytułu np. umowy o pracę lub umowy-zlecenia nie ponosi odpowiedzialności z tytułu zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania. Jednakże zgodnie z art. 26 Ordynacji podatkowej podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za podatki wynikające z zobowiązań podatkowych.
Zobacz też: Co zrobić, gdy pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia umowa zlecenie
Na podatniku, który nie ujawnia organowi podatkowemu ani przedmiotu, ani podstawy opodatkowania, i nie płaci podatku od tej nieujawnionej części wynagrodzenia, mogą grozić konsekwencje karne, o których mowa w ustawie z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (j.t. Dz. U. z dnia 26.06.2007 r. Nr 111, poz. 765 z późn. zm.), w tym grzywna. Wynika to z faktu, iż pracownik (podatnik) i pracodawca (pracownik) w tym przypadku świadomie i umyślnie ukrywają część podstawy wynagrodzenia i w efekcie zaniżają kwotę podatku, jaką należy odprowadzić do urzędu skarbowego. Większy ciężar winy jest jednak po stronie pracodawcy, który traktowany jest jako silniejsza strona w stosunku pracy. To pracodawca, czyli płatnik, ponosi odpowiedzialność za błędne obliczenie i pobranie zaliczek na podatek w zaniżonych kwotach i za przekazanie tych zaliczek na rzecz urzędu skarbowego. Zgodnie z art. 30 § 1 Ordynacji podatkowej płatnik, który nie wykonał obowiązków określonych w art. 8, odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany, a niewpłacony. W przypadku zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania to pracodawca (płatnik) może zostać zobowiązany przez organ podatkowy do dopłacenia kwoty zaliczki na podatek wraz z odsetkami.
Podobnie wygląda sprawa w przypadku składek na ZUS – za prawidłowe naliczenie i odprowadzenie składek na ubezpieczenia społeczne odpowiada pracodawca i zgodnie z art. 24. ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz. U. z dnia 4 grudnia 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) w razie nieopłacenia składek lub opłacenia ich w zaniżonej wysokości Zakład może wymierzyć płatnikowi składek dodatkową opłatę do wysokości 100% nieopłaconych składek, a także na mocy art. 23 ust. 1 płatnik zobowiązany będzie opłacić odsetki za zwłokę od nieopłaconych w terminie składek, na zasadach i w wysokości określonych w Ordynacji podatkowej.
Ponadto Kodeks karny mówi, że pracodawca, który łamie prawa swojego pracownika, w takim przypadku może podlegać karze grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności do lat dwóch.
Pracownik, a także były pracownik, który chce dochodzić swoich praw w związku z zaniżeniem jego wynagrodzeń, powinien skierować sprawę do sądu pracy. Wszelkie tego typu nieprawidłowości można także skierować do Państwowej Inspekcji Pracy, ZUS-u oraz organów podatkowych.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Dorota Kriger
Absolwentka kierunku bankowość w Studium Finansów pod patronatem WSB w Poznaniu, licencjat Wydziału Ekonomicznego Akademii Ekonomicznej w Poznaniu w specjalności ekonomika pracy i zarządzanie kadrami. Od 1999 r. zatrudniona na stanowisku specjalisty do spraw administracji i zamówień publicznych, zajmuje się m.in. sprawami pracowniczymi.
Współpracuje przy pozyskiwaniu funduszy unijnych na realizację inwestycji i rozwój przedsiębiorczości (ukończone studia podyplomowe na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Gdańskiego w zakresie „Rozwój regionalny i fundusze strukturalne Unii Europejskiej. Kierowanie projektami”).
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
