• Autor: Marta Handzlik
W kontekście prawa pracy nauczycieli istotną kwestią jest zagadnienie niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w okresie ferii szkolnych z przyczyn niezależnych od pracownika. Zgodnie z Karta Nauczyciela nauczycielom przysługuje prawo do urlopu uzupełniającego w ciągu roku szkolnego. Wszystko jest jednak łatwe w teorii, a tak naprawdę zaległy urlop nauczyciela czasami trudno zrozumieć w konkretnych okolicznościach.
Z takim problemem napisała do nas pani Alicja, która jest zatrudniona na umowę o pracę na czas nieokreślony w szkole podstawowej jako nauczyciel kontraktowy. Od 5 lipca 2023 roku przebywała na zwolnieniu lekarskim (powód – ciąża), zwolnienie było ciągłe do 28 lutego 2024 r., dziecko urodziła 22 lutego 2024 r. i od tego dnia jest na urlopie macierzyńskim. Będzie chciała wykorzystać cały przysługujący jej urlop macierzyński, czyli 24 tygodnie. Jej pytanie dotyczy tego, kiedy faktycznie wraca do pracy, ponieważ zwolnienie obejmowało wakacje 2023 r., ferie zimowe 2024 r., a to jest czas urlopu dla nauczycieli, którego nie wykorzystała. Zastanawia się, ile faktycznie przysługuje jej dni do odbioru zaległego urlopu i kiedy może je odebrać. Również część urlopu macierzyńskiego „zahacza” o wakacje 2024 r., czyli o jej urlop – czy te dni też może odebrać? Nasza klientka ma też wątpliwości, jakie wynagrodzenie przysługuje podczas odbioru urlopu wypoczynkowego. Postaramy się pomóc w poruszonych kwestiach.
Zgodnie z art. 66 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela w razie niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości lub części w okresie ferii szkolnych z powodu niezdolności do pracy wywołanej chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną, urlopu macierzyńskiego, odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego – nauczycielowi przysługuje urlop w ciągu roku szkolnego, w wymiarze uzupełniającym do 8 tygodni.
Przepis art. 66 ust. 1 dotyczy nauczycieli zatrudnionych w szkołach, w których w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne. Reguluje on sytuację, w której nauczyciel nie wykorzystał w czasie trwania ferii należnego urlopu wypoczynkowego z powodu niezdolności do pracy na skutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, urlopu macierzyńskiego, odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego. Nauczyciel ma prawo do urlopu uzupełniającego w trakcie roku szkolnego, jeżeli w czasie trwania ferii zimowych i letnich nie wykorzystał łącznie 8 tygodni urlopu. Jeżeli nauczyciel skorzystał z 8 tygodni urlopu, a następnie zachorował, to nie przysługuje mu prawo do urlopu uzupełniającego. W wyroku z dnia 2 września 1998 r., I PKN 298/98, OSNP 1999, nr 18, poz. 584, Sąd Najwyższy potwierdził, iż „wykorzystanie przez nauczyciela urlopu wypoczynkowego w wymiarze 8 tygodni w ciągu roku szkolnego uniemożliwia przyznanie mu prawa do urlopu uzupełniającego z powodu niezdolności do pracy wywołanej chorobą w czasie korzystania z urlopu”.
Ustalenie prawa do uzupełniającego urlopu wypoczynkowego może nastąpić dopiero po zakończeniu ferii zimowych i letnich. Nauczyciel, który chorował przez 2 tygodnie w czasie trwania ferii zimowych, nie nabywa automatycznie prawa do urlopu uzupełniającego i nie może domagać się udzielenia urlopu w wymiarze 2 tygodni, np. w marcu. Nauczyciel ten nabędzie uprawnienie do urlopu uzupełniającego, jeżeli nie wykorzysta 8 tygodni urlopu w czasie trwania ferii letnich. Jeżeli skorzysta z 8 tygodni urlopu, nie będzie mu przysługiwało prawo do urlopu uzupełniającego.
Termin skorzystania przez nauczyciela z urlopu uzupełniającego ustala dyrektor szkoły, biorąc pod uwagę organizację pracy w szkole oraz propozycje nauczyciela. Nie ma przeszkód, aby nauczycielce, która przebywała na urlopie macierzyńskim, udzielić od razu po jego zakończeniu uzupełniającego urlopu wypoczynkowego.
Wymiar przysługującego nauczycielowi urlopu uzupełniającego oblicza się po ustaleniu, czy nauczyciel nie skorzystał z 8 tygodni urlopu, jako różnicę pomiędzy 8 tygodniami (56 dni) a okresem wykorzystanego urlopu. Jeżeli nauczyciel chorował w trakcie trwania ferii zimowych oraz w czerwcu i lipcu, będzie miał prawo do urlopu uzupełniającego w wymiarze 25 dni kalendarzowych (56 dni minus 31 dni urlopu wykorzystanego w sierpniu). Karta Nauczyciela nie przesądza o tym, czy urlop uzupełniający powinien być udzielony w jednej czy kilku częściach. Ustalenie jego terminu powinno nastąpić z uwzględnieniem zasady wyrażonej w art. 64 ust. 4 KN, stanowiącej o prawie nauczyciela do nieprzerwanego 4-tygodniowego urlopu wypoczynkowego. Udzielanie urlopu uzupełniającego w częściach nie może doprowadzić do obejścia przepisu stanowiącego, iż maksymalny wymiar urlopu uzupełniającego wynosi 8 tygodni, wliczając w to dni wolne od pracy, niedziele i święta.
Wobec tego należy stwierdzić, że w opisanym wypadku należy odrębnie rozpatrywać urlop za rok szkolny 2022/2023 i rok szkolny 2023/2024. W roku szkolnym 2022/2023 pani Alicja była nieobecna od 5 lipca, a więc wykorzystała 2 tygodnie urlopu w czasie ferii zimowych i tydzień w czasie ferii letnich, co oznacza, ze przysługuje jej 5 tygodni urlopu uzupełniającego nauczyciela za pozostałą część niewykorzystanego urlopu.
Z kolei rok szkolny 2023/2024 jeszcze się nie skończył, więc nie można ustalić prawa do zaległego urlopu nauczyciela. Dopiero po jego zakończeniu (31 sierpnia 2024 r.) będzie można ustalić, ile urlopu będzie przysługiwało pani Alicji. Jeśli wróci do pracy po 24 tygodniach (czyli 3 tygodnie przed końcem sierpnia) wykorzysta 3 tygodnie urlopu, a więc zgodnie z art. 66 KN będzie miała prawo do nauczycielskiego urlopu uzupełniającego w wymiarze 5 tygodni.
Podstawowe zasady obliczania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy zawiera art. 67 KN. Według nich:
„1) za czas urlopu wypoczynkowego nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował,
2) wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i zajęcia dodatkowe – oblicza się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu:
– wszystkich miesięcy danego roku szkolnego, poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu,
– z całego okresu zatrudnienia, gdy jest on krótszy od roku szkolnego,
3) jeżeli wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczenia wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i zajęcia dodatkowe uległa zmianie w okresie, z którego oblicza się wynagrodzenie za urlop, lub w miesiącu wykorzystywania urlopu, wynagrodzenie to ulega przeliczeniu”.
Ustalanie wynagrodzenia urlopowego bardziej szczegółowo określa § 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (Dz. U. Nr 71, poz. 737, z późn. zm.).
Do wynagrodzenia urlopowego wlicza się następujące składniki:
Nie zalicza się natomiast wynagrodzenia za czas:
1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli - Dz.U. 2001 nr 71 poz. 737
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 września 1998 r., sygn. akt I PKN 298/98
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
