• Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Jestem nauczycielką na urlopie macierzyńskim. Potrzebuję wskazówek prawnych opartych na konkretnych przepisach. Przebywam obecnie na urlopie macierzyńskim (szczęśliwie urodziłam w wakacje), ale już wiem, że we wrześniu nie będzie dla mnie wystarczającej liczby godzin, aby zapewnić mi etat (jestem zatrudniona na podstawie mianowania). Dowiedziałam się, że dyrektor szykuje dla mnie „porozumienie stron”, jakobym miała wyrazić zgodę na obniżenie wymiaru zatrudnienia. Oczywiście nie zgadzam się na to. Nie ukrywam, że sytuacja w edukacji odstrasza mnie na tyle, że chciałabym odejść ze szkoły. W związku z tym mam parę pytań. Jak uzyskać przysługującą mi sześciomiesięczną odprawę? Kiedy i jak się o nią ubiegać? Wiem, że podpisanie porozumienia stron spowoduje, że odprawa nie będzie mi przysługiwała. Złożenie przeze mnie wypowiedzenia również. Czy jeśli nie zgodzę się na obniżenie liczby godzin, to już spełnię ten wymóg? Czy nie przeszkadza w tej sytuacji fakt, że dopiero wracam z urlopu macierzyńskiego? Czy powinnam pojawić się u dyrektora w maju? Czy jednak poczekać do sierpniowej rady pedagogicznej? Czy zjawić się 1 września i nie podpisać nowej umowy? Czy nie zostanę wtedy zwolniona dyscyplinarnie? I co w przypadku niepodpisania umowy z uczniami – mam się stawiać na lekcjach? Czy czekać do rozwiązania problemu? Czy nieobecność nie zostanie potraktowana jako porzucenie pracy lub niestawienie się w niej (co jest już naruszeniem obowiązków pracownika)? Z drugiej strony, czy jestem nadal pracownikiem w takim wypadku? Do kiedy obowiązuje mnie umowa sprzed ciąży?
Na wstępie wskazuję, że zgodnie z art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn określonych w ust. 1 (np. zmiany organizacyjne w szkole uniemożliwiające dalsze zatrudnienie nauczyciela w pełnym wymiarze czasu pracy), przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
W sytuacji, gdy Pani nie wyrazi zgody na rozwiązanie stosunku pracy za porozumieniem stron, dyrektor powinien doręczyć Pani wypowiedzenie stosunku pracy z art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela z powodu braku godzin w pełnym wymiarze zajęć. Jak wskazałam, w przypadku dokonania wypowiedzenia przez dyrektora będzie Pani uprawniona do sześciomiesięcznej odprawy z art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela.
Dodam, że rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn określonych wyżej następuje z końcem roku szkolnego po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu. Zaznaczam, że w przypadku szkół feryjnych wypowiedzenie winno być złożone przez pracodawcę najpóźniej na koniec maja danego roku szkolnego, aby wywołało skutek prawny z końcem roku szkolnego. Jeżeli nie podpisze Pani porozumienia zmieniającego do końca obecnego roku szkolnego, a wypowiedzenie zostałoby wręczone w okresie od 1 czerwca do końca roku szkolnego, wówczas skutek wywoła ono dopiero z końcem roku szkolnego, w którym upłynie trzymiesięczny okres wypowiedzenia. W myśl art. 27 ust. 1 Karty nauczyciela „rozwiązanie umowy o pracę zawartej z nauczycielem na czas nieokreślony następuje z końcem roku szkolnego, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem”.
Nadto wskazuję, że odprawę należy naliczyć na podstawie wynagrodzenia zasadniczego, do którego nauczyciel jest uprawniony w dniu rozwiązania stosunku pracy (pod warunkiem, że w tym dniu świadczył pracę). Zaznaczam, że odprawa jest świadczeniem o charakterze rekompensacyjnym z uwagi na utratę zatrudnienia przez nauczyciela. Ponadto również przepis art. 22 ust. 2 Karty Nauczyciela gwarantuje odprawę w wysokości należnej z pełnego wymiaru zatrudnienia pomimo ograniczenia etatu nauczycielowi. Obowiązek wypłaty nauczycielowi przez pracodawcę odprawy jest obligatoryjny i nie podlega żadnym ustawowym ograniczeniom. Skoro odprawa ma cel socjalny, czyli ma złagodzić skutki utraty zatrudnienia przez nauczyciela, to należy ją naliczyć na podstawie wynagrodzenia zasadniczego, które nauczyciel otrzymałby, gdyby świadczył pracę w szkole.
Moment stawienia się w szkole uzależniony jest na pewno od daty zakończenia przebywania Pani na urlopach przysługujących po urodzeniu dziecka. Jeżeli urlop macierzyński zakończy się przed terminem rady pedagogicznej, wówczas na radzie Pani obecność będzie już obowiązkowa. Jeżeli zaistniałaby sytuacja, że dopiero obowiązkowo będzie musiała się Pani pojawić w szkole 1 września, wówczas w przypadku zaproponowania nowych warunków pracy ma Pani prawo odmówić ich przyjęcia.
Sam fakt nieprzyjęcia nowych warunków pracy (w tym zmiany wymiaru etatu) nie jest podstawą do zwolnienia dyscyplinarnego, ponieważ jest to prawo pracownika, że nie musi on akceptować każdego pomysłu pracodawcy co do zasad jego zatrudnienia u pracodawcy. Jednakże w przypadku nieprzyjęcia warunków pracy w wersji zmienionej pamiętać należy, że obowiązuje Panią okres wypowiedzenia. Wobec tego w okresie wypowiedzenia ma Pani obowiązek stawiania się w pracy, chyba że pracodawca zobowiąże Panią do wykorzystania zaległego urlopu lub zwolni z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Jednocześnie wskazuję, że niestawienie się w pracy bez usprawiedliwienia najprawdopodobniej zostanie potraktowane jak porzucenie pracy będące naruszeniem podstawowych obowiązków pracownika, a nadto takie zachowanie stanowi już podstawę do zwolnienia dyscyplinarnego. Zaznaczam także, że dyscyplinarne rozwiązanie stosunku pracy spowodowałoby brak możliwości uzyskania odprawy z tytułu zakończenia stosunku pracy.
Nadmieniam również, że zgodnie z treścią art. 20 ust. 5 Karty Nauczyciela „Okres wypowiedzenia może być skrócony do 1 miesiąca, z tym że w takim wypadku nauczycielowi przysługuje odszkodowanie za pozostałą część okresu wypowiedzenia w wysokości wynagrodzenia liczonego jak za okres urlopu wypoczynkowego. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się nauczycielowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia”.
Pani Anna, nauczycielka biologii w szkole podstawowej, powróciła z urlopu macierzyńskiego i dowiedziała się, że jej godziny lekcyjne zostały ograniczone z powodu zmian organizacyjnych w szkole. Dyrektor zaproponował jej podpisanie porozumienia stron, aby formalnie zgodziła się na obniżenie etatu. Pani Anna odmówiła, co skłoniło dyrektora do wręczenia jej wypowiedzenia na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela z powodu braku godzin w pełnym wymiarze zajęć. Dzięki temu Pani Anna mogła ubiegać się o sześciomiesięczną odprawę zgodnie z art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela. Wypowiedzenie zostało złożone w maju, co oznaczało, że stosunek pracy zakończył się z końcem roku szkolnego, a Pani Anna otrzymała przysługującą jej odprawę.
Pan Jan, nauczyciel matematyki zatrudniony na podstawie mianowania, wrócił z urlopu rodzicielskiego i dowiedział się, że jego godziny zostały drastycznie zmniejszone. Dyrektor zaproponował mu nowe warunki pracy, obniżając wymiar etatu. Pan Jan, chcąc zabezpieczyć swoje prawa, nie zgodził się na proponowane warunki. Zgodnie z przepisami, dyrektor wręczył mu wypowiedzenie na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela. Pan Jan, dzięki trzymiesięcznemu okresowi wypowiedzenia, zakończył stosunek pracy z końcem roku szkolnego i otrzymał sześciomiesięczną odprawę. W międzyczasie skorzystał z przysługującego mu urlopu wypoczynkowego.
Pani Katarzyna, nauczycielka języka polskiego, wróciła z urlopu macierzyńskiego i zauważyła, że nie ma dla niej pełnego etatu w nowym roku szkolnym. Dyrektor szkoły zaproponował jej podpisanie porozumienia stron, co miałoby na celu obniżenie jej etatu. Pani Katarzyna odmówiła podpisania porozumienia, w wyniku czego dyrektor zmuszony był wręczyć jej wypowiedzenie z powodu braku godzin. Zgodnie z art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela, Pani Katarzyna miała prawo do sześciomiesięcznej odprawy. Wypowiedzenie zostało doręczone na koniec maja, co oznaczało, że stosunek pracy zakończył się z końcem roku szkolnego. Pani Katarzyna otrzymała odprawę, która pomogła jej w okresie przejściowym do znalezienia nowej pracy.
W sytuacji, gdy nauczyciel mianowany wraca z urlopu macierzyńskiego i napotyka na zmiany organizacyjne w szkole skutkujące zmniejszeniem etatu, ma prawo odmówić przyjęcia nowych warunków zatrudnienia. W przypadku wypowiedzenia stosunku pracy przez dyrektora z przyczyn organizacyjnych, nauczycielowi przysługuje sześciomiesięczna odprawa zgodnie z art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela. Ważne jest, aby zachować odpowiednie terminy i procedury, aby nie utracić przysługujących praw.
Potrzebujesz fachowej pomocy prawnej lub wsparcia w sporządzaniu pism? Skontaktuj się z naszymi ekspertami online i uzyskaj profesjonalne porady oraz dokumenty prawne dostosowane do Twojej sytuacji. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ukończyła aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie. Doświadczenie zawodowe zdobywała współpracując z kancelariami prawnymi. Specjalizuje się głównie w prawie gospodarczym, prawie pracy, prawie zamówień publicznych, a także w prawie konsumenckim i prawie administracyjnym. Obecnie prowadzi własną kancelarię radcowską oraz obsługuje spółki i instytucje państwowe.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
