Zmniejszenie pensum nauczyciela dyplomowanego

Ograniczenie zatrudnienia nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania

Odpowiadając na Pani pytanie uprzejmie informuję, że zgodnie z art. 20 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 191) dyrektor szkoły w razie częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć rozwiązuje z nim stosunek pracy lub, na wniosek nauczyciela, przenosi go w stan nieczynny. Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia.

Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn określonych wyżej, przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.

Kryteria wyboru nauczycieli do zwolnienia

Wiele orzeczeń Sądu Najwyższego poświęconych jest kwestii kryteriów wyboru nauczycieli do zwolnienia (a więc i do ograniczenia etatu, czy przeniesienia w stan nieczynny). Stosownie jednak do wyroku SN z dnia 19 maja 2004 r., I PKN 608/03, OSNP 2005, nr 3, poz. 36, „kryteria, według których dokonuje się wyboru jednego z nauczycieli do zwolnienia z pracy, nie są tożsame z ustawowymi przyczynami wypowiedzenia stosunku pracy nauczycielowi mianowanemu”. W wyroku z dnia 12 września 2000 r., I PKN 26/00, Pr. Pracy 2001, nr 3, s. 32, Sąd Najwyższy wskazał, iż „przy podejmowaniu decyzji o wyborze nauczyciela do przeniesienia w stan nieczynny pracodawca może się kierować własnymi, uzasadnionymi potrzebami”.

W myśl wyroku SN z dnia 27 listopada 1997 r., I PKN 399/97, OSNP 1998, nr 18, poz. 541, „w razie zmian organizacyjnych w szkole przyjęte przez pracodawcę kryteria wyboru nauczyciela do zwolnienia z pracy podlegają kontroli sądowej, w celu dokonania oceny tego, czy rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem było uzasadnione”. Podobnie w wyroku z dnia 7 września 1994 r., I PRN 56/94, OSNP 1995, nr 1, poz. 5, Sąd Najwyższy stwierdził, że „w razie konieczności rozwiązania stosunku pracy z jednym spośród kilku nauczycieli ocenie sądu podlegają również kryteria wyboru osoby, która została zwolniona”. „Na podstawie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela dyrektor szkoły może rozwiązać z nauczycielem stosunek pracy, gdy nie jest możliwe dalsze zatrudnienie wszystkich nauczycieli danej specjalności” (wyrok SN z dnia 6 lutego 1997 r., I PKN 70/96, OSNP 1997, nr 19, poz. 374). Stosownie do wyroku SN z dnia 14 lipca 1999 r., I PKN 156/99, OSNP 2000, nr 19, poz. 714, „w ocenie prawidłowego zastosowania kryteriów wyboru nauczyciela do zwolnienia lub przeniesienia w stan nieczynny (…) decydujący jest moment dokonania tych czynności. Nauczyciel nie legitymujący się dyplomem ukończenia wyższej uczelni w chwili przeniesienia w stan nieczynny nie spełnia kryterium posiadania »pełnych kwalifikacji zawodowych«, choćby późniejszy termin ukończenia studiów (egzaminu magisterskiego) był znany dyrektorowi szkoły”.

„Nie narusza zasady równego traktowania pracownika ani zasady niedyskryminacji przeniesienie w stan nieczynny nauczyciela legitymującego się kwalifikacjami zawodowymi równymi z innymi nauczycielami, lecz którego praca jest najniżej oceniana przez przełożonych oraz uczniów i ich rodziców, a jego sytuacja osobista nie jest gorsza niż pozostałych pracowników (…)” (wyrok SN z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 420/98, OSNP 1999, nr 24, poz. 784).

W wyroku z dnia 14 grudnia 2000 r., I PKN 138/00, Sąd Najwyższy stwierdził, że „w wyborze nauczyciela do przeniesienia w stan nieczynny (…) pracodawca powinien uwzględnić także podstawę nawiązania stosunku pracy (mianowanie, umowa o pracę)”.

Na uwagę zasługuje wyrok z dnia 10 stycznia 2002 r., I PKN 771/00, LEX nr 52962, OSNP-wkł. 2002, nr 10, poz. 4, w którym Sąd Najwyższy uznał, iż „porównanie kwalifikacji zawodowych, jako kryterium wyboru nauczyciela do przeniesienia w stan nieczynny (…) wymaga uwzględnienia nie tylko formalnego poziomu wykształcenia, ale także praktyki w nauczaniu przedmiotu. W ocenie zasadności wyboru nauczyciela do przeniesienia w stan nieczynny należy brać pod uwagę w pierwszej kolejności okres zatrudnienia na stanowisku nauczyciela przedmiotu, którego liczba godzin nauczania ulega zmniejszeniu, nie zaś ogólny czas wykonywania zawodu”.

Z powyższych przepisów wynika, iż dyrektor szkoły, podejmując decyzję o zastosowaniu przepisów art. 20 KN, powinien liczyć się z koniecznością udzielania wyjaśnień w sądzie pracy w zakresie przesłanek, jakimi kierował się, dokonując wyboru nauczyciela do zwolnienia, jeżeli nauczyciel złoży odwołanie do tego sądu.

Według SN kryteriami uzasadniającymi wybór nauczyciela do zwolnienia (ograniczenia etatu) na podstawie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela mogą być też:

– niekorzystna (niższa niż innych nauczycieli) ocena jego pracy i osiągnięć w nauczaniu oraz wychowaniu uczniów, dokonywana przez przełożonych, uczniów i ich rodziców (wyroki z 11 września 2001 r., sygn. akt I PKN 610/00 i z 5 listopada 1998 r., sygn. akt I PKN 420/98),

– długotrwałe, dezorganizujące pracę w szkole nieobecności nauczyciela w pracy z powodu choroby (wyrok z 22 września 2000 r., sygn. akt I PKN 29/00),

– podstawa nawiązania stosunku pracy – nauczyciel zatrudniony na podstawie umowy o pracę powinien być wybrany do zwolnienia przed nauczycielem mianowanym, gdy pozostałe kryteria nie pozwalają na jednoznaczną ocenę przydatności poszczególnych nauczycieli do pracy, bo np. mają oni niemal identyczne kwalifikacje (wyrok z 11 stycznia 2005 r., sygn. akt I PK 159/04),

– pobieranie emerytury obok wynagrodzenia za pracę lub posiadanie stażu umożliwiającego przejście na emeryturę (wyrok z 23 stycznia 2001 r., sygn. akt I PKN 209/00).

Co do zasady jednak, jeśli praca nauczyciela nie jest oceniana gorzej niż praca innych nauczycieli to jednym z kryteriów powinna być podstawa zatrudnienia. Przyjęto w doktrynie, że w sytuacji, gdy identyczne kwalifikacje posiada nauczyciel mianowany i kontraktowy ograniczyć wymiar etatu można nauczycielowi kontraktowemu, aby pełny etat zapewnić nauczycielowi mianowanemu.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.