• Autor: Dorota Kriger
Zmieniające się warunki rynkowe sprawiają, że pracodawcy często stają przed koniecznością poszerzenia zakresu obowiązków swoich pracowników. W niniejszym artykule omówimy przepisy Kodeksu pracy dotyczące tej kwestii. Wyjaśnimy, czy zwiększenie zakresu obowiązków bez podwyżki jest zgodne z prawem. Jako przykład posłuży nam sprawa pani Ireny.
Pani Irena pracuje w placówce państwowej. Jej zakres obowiązków zostanie znacznie poszerzony o nowe zadania, podobne do obecnie wykonywanych, ale bardziej skomplikowane. Pani Irena obawia się, że przestanie nadążać ze swoją pracą ze względu na zbyt duży zakres obowiązków. W związku z tym zapytała nas, czy może nie zgodzić się na tę zmianę. Podkreśliła, że nie ma mowy o podwyżce.
Kodeks pracy a nadmiar obowiązków. Zakres i ilość obowiązków powinien być tak dostosowany, aby pracownik mógł je wykonać w normalnym czasie pracy. Wynika to z art. 94 pkt 2 Kodeksu pracy, zgodnie z którym „pracodawca jest obowiązany w szczególności organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy”. Nie można więc rozszerzać zakresu i ilości obowiązków danego pracownika bez umiaru i bez końca – i pracodawca, i pracownik powinien mieć tego świadomość.
Pomocne w organizacji pracy i wyznaczaniu ilości obowiązków powinny być: przepisy prawa pracy, szczególnie te dotyczące norm czasu pracy oraz sytuacji, w których dopuszczalne jest powierzanie pracy w godzinach nadliczbowych, przekazane pracownikom zakresy obowiązków czy zadania charakterystyczne dla poszczególnych stanowisk pracy. Gdy zaś powstaje konieczność powierzenia nowych obowiązków, np. w związku z nowym projektem, to pracodawca powinien albo nowe obowiązki przekazać nowemu pracownikowi, albo włączyć w ich realizację dotychczasowych pracowników, uwzględniając ich kwalifikacje i obecne obciążenie pracą oraz rekompensując im dodatkowe obciążenia stosownym wynagrodzeniem.
Jeśli jednak nowe obowiązki są tożsame z dotychczasowymi i następuje jedynie rozszerzenie zakresu czynności, nie wymaga to zmiany umowy w zakresie stanowiska pracy czy wynagrodzenia.
Wynika tak z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1974 r. (sygn. akt I PR 332/74), zgodnie z którym zmiana przez zakład pracy zakresu czynności pracownika nie stanowi istotnej zmiany warunków pracy, wymagającej wypowiedzenia, jeżeli czynności, które ma wykonywać pracownik, nie wykraczają poza obowiązki związane z pełnioną przez niego funkcją.
Niestety, jak już powyżej wspomniano, dodanie nowych obowiązków w takim przypadku nie musi się wiązać z podwyżką wynagrodzenia, dlatego pracownik nie ma podstaw, by oczekiwać, iż w związku ze wzrostem ilości obowiązków nastąpi jednocześnie wzrost jego wynagrodzenia za pracę.
O wysokości wynagrodzenia przysługującego pracownikowi decyduje bowiem pracodawca, który ma prawo polecać nowe obowiązki swoim pracownikom bez wprowadzania zmian w umowie, o ile nowe obowiązki są zgodne z powierzonym pracownikowi zakresem obowiązków. Jednocześnie pracodawca powinien pamiętać, iż zgodnie z art. 78 § 1 Kodeksu pracy „wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy”.
W przypadku, gdy pracownik uważa, iż ilość powierzonych nowych obowiązków jest nadmierna i może skutkować pogorszeniem jakości dotychczasowej pracy, powinien poinformować o tym pracodawcę, gdyż tylko w ten sposób będzie mógł uchronić się przed negatywnymi skutkami niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych (art. 114 Kodeksu pracy). Zgodnie bowiem z art. 117 § 1 Kodeksu pracy „pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia”. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy pracodawca nieprawidłowo ustalił organizację pracy, nadmiernie obciążając pracownika dodatkowymi obowiązkami.
Przykład z branży IT
Marek, programista w średniej wielkości firmie technologicznej, początkowo zajmował się wyłącznie programowaniem aplikacji mobilnych. W związku z dynamicznym rozwojem firmy i rozpoczęciem nowego projektu jego pracodawca poprosił go o wsparcie w zakresie testowania oprogramowania i zarządzania bazami danych. Marek, choć początkowo zaskoczony, zgodził się na rozszerzenie zakresu swoich obowiązków, które w dalszym ciągu mieściły się w ramach jego kwalifikacji. Pracodawca docenił jego wkład i zaoferował mu dodatkowe wynagrodzenie za nowe zadania.
Przykład z sektora edukacyjnego
Ania, nauczycielka języka angielskiego w liceum, została poproszona przez dyrekcję szkoły o prowadzenie dodatkowych zajęć z języka niemieckiego w związku z tymczasową nieobecnością nauczyciela tego przedmiotu. Ania miała odpowiednie klasyfikacje, więc się zgodziła, ale pod warunkiem, że będzie to zmiana tymczasowa i otrzyma odpowiednią rekompensatę. Szkoła przystała na to, a Ania tymczasowo rozszerzyła zakres swoich obowiązków.
Przykład z branży budowlanej
Tomek, kierownik budowy w firmie budowlanej, został poproszony o przejęcie dodatkowych zadań związanych z zarządzaniem podwykonawcami oraz kontrolą jakości wykonywanych prac na innej budowie. Obawiał się, że zbyt szeroki zakres obowiązków wpłynie na jakość jego pracy. Dlatego postanowił porozumieć się z pracodawcą w kwestii przeszkolenia asystenta, który mógłby go odciążyć. Szef Tomka przystał na tę propozycję, dzięki czemu poziom jego pracy się nie zmienił.
Podsumowując, zwiększenie zakresu oraz ilości obowiązków pracownika jest możliwe, lecz musi być przeprowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pracy. To ważne, aby zmiany realizowano z uwzględnieniem kwalifikacji i możliwości pracownika, a także właściwie je rekompensowano.
Potrzebujesz porady w zakresie prawa pracy lub pomocy w przygotowaniu odpowiednich dokumentów? Zastanawiasz się, czy możesz zgłosić problem z nadmiarem obowiązków do PIP-u? Skontaktuj się z nami! Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz wsparcie w redagowaniu pism, aby pomóc Ci w rozwiązaniu Twoich problemów związanych z zakresem obowiązków pracowniczych. Nie wahaj się – już dziś opisz nam swój problem w formularzu pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1974 r., sygn. akt I PR 332/74
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Dorota Kriger
Absolwentka kierunku bankowość w Studium Finansów pod patronatem WSB w Poznaniu, licencjat Wydziału Ekonomicznego Akademii Ekonomicznej w Poznaniu w specjalności ekonomika pracy i zarządzanie kadrami. Od 1999 r. zatrudniona na stanowisku specjalisty do spraw administracji i zamówień publicznych, zajmuje się m.in. sprawami pracowniczymi.
Współpracuje przy pozyskiwaniu funduszy unijnych na realizację inwestycji i rozwój przedsiębiorczości (ukończone studia podyplomowe na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Gdańskiego w zakresie „Rozwój regionalny i fundusze strukturalne Unii Europejskiej. Kierowanie projektami”).
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
