• Autor: Marta Handzlik
Jestem zatrudniona w pewnej firmie w systemie weekendowym. Pracuję w soboty, niedziele i poniedziałki oraz w święta. Kiedy w firmie jest mało pracy, pracodawca daje nam wolne do odrobienia, tłumacząc, że pracownicy w tygodniu muszą mieć co robić. Albo każe nam wpisywać urlop wypoczynkowy w te dni. W rezultacie tych godzin na minusie zbiera się dużo. Potem w grafiku sam ustala, kiedy mamy je odrobić. W tym miesiącu okazało się, że w związku ze zmianami w firmie wszyscy pracownicy muszą wziąć jeden dzień urlopu bezpłatnego, który już też z góry został zaplanowany w grafiku. I w związku z tym, że wciąż mam do odrobienia 8 godzin, kierownik oznajmił mi, że w tym dniu, w którym mam zaplanowany ten bezpłatny urlop, mam przyjść normalnie do pracy. Czy takie decyzje pracodawcy względem pracowników są w porządku? Czy pracodawca może wysyłać weekendowych pracowników na wolne, żeby w tygodniu ludzie mieli co robić? Czy potem może według własnego uznania wpisywać do grafiku, kiedy te godziny musimy odrobić? Czy urlop wypoczynkowy i urlop bezpłatny planuje pracodawca i nie musi nawet uprzedzić o tym pracownika? Czy pracodawca ma prawo wymagać ode mnie odpracowania godzin na urlopie bezpłatnym?
Na każde z postawionych przez Panią pytań odpowiedź brzmi: nie, pracodawca nie może tak robić. Zgodnie z art. 94 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r., poz. 1040) pracodawca jest obowiązany w szczególności organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy.
To pracodawca ma tak zorganizować prace, aby starczyło jej dla wszystkich pracowników. Jeśli tej pracy jest za mało, pracodawca powinien rozważyć redukcję zatrudnienia. Nie może jednak obarczać pracowników odpowiedzialnością za brak zadań.
Zobacz też: Urlop wypoczynkowy kiedy zgłosić
Urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Pracodawca nie ustala planu urlopów, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę; dotyczy to także pracodawcy, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa. W takich przypadkach pracodawca ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem.
Pracodawca nie może pracownika zmusić do wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Musi z pracownikiem ustalić termin jego wykorzystania i nie może mu narzucić konkretnych dni.
Na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego. Urlop bezpłatny polega na niewykonywaniu pracy (i nieotrzymywaniu za ten okres wynagrodzenia). Pracownik nie musi pracować, ani odrabiać godzin w dniu, w którym wykorzystuje urlop bezpłatny.
W mojej opinii należałoby zgłosić działania pracodawcy do Państwowej Inspekcji Pracy. Pracodawca bowiem w sposób rażący narusza prawo pracy.
Wymuszone wolne dni zamiast pracy: Kasia pracuje w systemie zmianowym i często dostaje polecenie pozostania w domu, gdy w firmie jest mniej zamówień. Pracodawca każe jej odrobić te godziny w późniejszym terminie, nie konsultując tego z nią. Zamiast wykorzystać jej urlop wypoczynkowy na planowany wypoczynek, pracodawca narzuca, kiedy ma go wziąć. To powoduje, że Kasia nie ma kontroli nad swoim czasem wolnym i nie może zaplanować urlopu z wyprzedzeniem.
Praca na urlopie bezpłatnym: Andrzej został zmuszony do wzięcia urlopu bezpłatnego, mimo że tego nie chciał. Na domiar złego, pracodawca poinformował go, że w dniu, kiedy miał być na urlopie bezpłatnym, ma przyjść do pracy, aby nadrobić zaległe godziny. Andrzej nie otrzymał za ten czas wynagrodzenia, a pracodawca rażąco naruszył jego prawo do wykorzystania urlopu zgodnie z przeznaczeniem.
Niewykorzystany urlop: Monika przez cały rok nie miała możliwości skorzystania z urlopu wypoczynkowego, ponieważ pracodawca wymuszał na niej wpisywanie urlopu w dniach, gdy firma miała mniej pracy. Z tego powodu nie mogła zaplanować dłuższego wypoczynku z rodziną, a jej prawo do urlopu zostało naruszone. Pracodawca ustalał grafik bez konsultacji, co sprawiło, że Monika nie miała szansy na faktyczne wykorzystanie przysługujących jej dni wolnych.
Pracodawca ma obowiązek organizować pracę w taki sposób, aby pracownicy mogli w pełni wykorzystać swoje prawo do urlopu, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. Wszelkie działania zmuszające do brania urlopu bez zgody pracownika, narzucanie bezpłatnych urlopów, czy odrabianie godzin podczas wolnych dni, są rażącym naruszeniem przepisów i mogą być zgłoszone do Państwowej Inspekcji Pracy. Prawo do odpoczynku powinno być respektowane i uzgadniane w sposób, który zapewnia pracownikom należne dni wolne.
Potrzebujesz wsparcia prawnego lub profesjonalnie przygotowanego pisma? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online oraz szybkiego przygotowania dokumentów dopasowanych do Twoich potrzeb! Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
