Uprawnienia do urlopu wychowawczego
Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem zostały uregulowane w art. 186 Kodeksu pracy. Zgodnie z przepisami normującymi urlop wychowawczy, z takiego uprawnienia może skorzystać wyłącznie pracownik – rodzic lub opiekun dziecka, legitymujący się co najmniej 6-miesięcznym stażem pracy (okres ten jest liczony z uwzględnieniem poprzednich okresów pozostawania w stosunku pracy, bez względu na występujące przerwy) i wychowujący dziecko w wieku do 6 lat, bowiem urlop jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Wyjątek dotyczy sytuacji, w której dziecko wymaga osobistej opieki pracownika z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności – wtedy urlop wychowawczy jest udzielany na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia. Co ważne, prawo do urlopu wychowawczego nie jest uzależnione od braku możliwości zapewnienia opieki dziecku przez innego domownika.
Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy. Każdemu z rodziców lub opiekunów dziecka przysługuje wyłączne prawo do 1 miesiąca urlopu wychowawczego z wymiaru 36 miesięcy, co oznacza, że jedno z nich może ten urlop wykorzystać maksymalnie w wymiarze 35 miesięcy. Prawa tego nie można przenieść na drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka. Wyjątkowo z pełnych 36 miesięcy urlopu może skorzystać rodzic dziecka, jeżeli drugi rodzic nie żyje, nie przysługuje mu władza rodzicielska bądź został jej pozbawiony albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu, a także w sytuacji, gdy pracownik jest jedynym opiekunem dziecka.
Urlop wychowawczy nie przysługuje z mocy prawa, a jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Treść wniosku oraz wymagane dokumenty określa rozporządzenie w sprawie wniosków dotyczących uprawnień rodzicielskich. Pracownik może wycofać ten wniosek nie później niż na 7 dni przed rozpoczęciem tego urlopu, składając pracodawcy pisemne oświadczenie w tej sprawie. Późniejsze wycofanie wniosku jest bezskuteczne, chyba że na jego cofnięcie wyrazi zgodę pracodawca. Pracownik jest obowiązany rozpocząć urlop i co najwyżej może z niego zrezygnować za miesięcznym uprzedzeniem pracodawcy lub za jego zgodą.
Urlop ten może być dzielony maksymalnie na pięć części. Części te nie muszą być równe i nie muszą być wykorzystywane bezpośrednio po sobie. Dopuszczalna liczba części urlopu wychowawczego zostaje pomniejszona o liczbę części urlopu rodzicielskiego udzielonego w trybie art. 1821c § 3 Kodeksu pracy.
Zobacz też: Ile można dorobić na wychowawczym
Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›
Podjęcie pracy podczas urlopu wychowawczego
Jak stanowi art. 1862 Kodeksu: „W czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. W razie ustalenia, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca wzywa pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania”.
Celem urlopu wychowawczego jest stworzenie pracownikowi korzystnych warunków do sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w sytuacji trudności z połączeniem obowiązków opiekuńczych z obowiązkami zawodowymi. Jednakże korzystanie z urlopu wychowawczego nie pozbawia go możliwości podjęcia pracy albo rozpoczęcia innej działalności zarobkowej. Pracownik może także podjąć w tym czasie naukę lub szkolenie. Jednakże z uwagi na cel urlopu, zatrudnienie rodzica nie może wyłączać możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›
Konieczność sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem podczas urlopu
Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 marca 2011 r., sygn. akt I OSK 2066/10, podjęcie zatrudnienia w okresie korzystania przez pracownika z urlopu wychowawczego jest dopuszczalne wyjątkowo wtedy, gdy nie doprowadzi do wyłączenia możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Ocena co do możliwości sprawowania przez pracownika osobistej opieki nad dzieckiem musi odnosić się do czasu podjętej pracy, a nie do całego okresu urlopu wychowawczego. Jak stwierdził Sąd w uzasadnieniu tego orzeczenia, nadrzędnym celem urlopu wychowawczego jest sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem przez pracownika.
Istotą takiej osobistej opieki jest to, że dla osoby korzystającej z urlopu wychowawczego zasadniczym, stałym i codziennym obowiązkiem jest zapewnienie dziecku niezbędnych środków bezpieczeństwa, utrzymania, rozwoju i wychowania, i to w takim zakresie, w jakim równoczesne sprawowanie opieki przez inne osoby jest zbędne.
W konsekwencji należy przyjąć, że podjęcie zatrudnienia w okresie korzystania przez pracownika z urlopu wychowawczego jest dopuszczalne wyjątkowo wtedy, gdy nie doprowadzi do wyłączenia możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›
Praca na wychowawczym u innego pracodawcy
Odnosząc powyższe rozważania na grunt Pani problemu, stwierdzam, iż konsekwencją podjęcia przez Panią zatrudnienia w postaci umowy na zastępstwo u kolejnego pracodawcy będzie utrata możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Pracownik nie musi powiadamiać pracodawcy o podjęciu dodatkowej pracy. Nie ma przepisu prawnego, który nakładałby taki obowiązek na pracownika. Wyjątkiem może być sytuacja, w której możliwe jest naruszenie zakazu konkurencji przez pracownika, a także jeżeli w zakładzie pracy istnieje regulamin zawierający zapisy nakazujące pracownikowi informować pracodawcę o podjęciu innego zatrudnienia. Przykładem może być tutaj wyrok Sądu Najwyższego Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 19.01.2017 r., sygn. akt I PK 33/16, w którym SN zajmował się sprawą zasadności dyscyplinarnego rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem, który nie poinformował pracodawcy o podjęciu dodatkowej działalności zarobkowej w innej spółce, co istotne, nie był to podmiot konkurencyjny wobec pracodawcy.
Przykłady
Pani Anna po zakończeniu urlopu rodzicielskiego zdecydowała się skorzystać z urlopu wychowawczego. W tym czasie podjęła pracę na pół etatu u innego pracodawcy. Praca była na elastycznych godzinach, co pozwalało jej na sprawowanie opieki nad dzieckiem. Dzięki temu mogła pogodzić życie rodzinne z zawodowym.
Pan Tomasz przebywając na urlopie wychowawczym podjął pracę na pełen etat w firmie zajmującej się sprzedażą internetową. Ponieważ jego nowe zatrudnienie wymagało pracy w stałych godzinach, nie był w stanie zapewnić dziecku odpowiedniej opieki. W takiej sytuacji pracodawca wezwał go do powrotu do pracy, uznając, że Tomasz trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Pani Marta, korzystając z urlopu wychowawczego, postanowiła dorobić, prowadząc działalność gospodarczą z domu. Pracując zdalnie w elastycznych godzinach, mogła nadal sprawować osobistą opiekę nad dzieckiem, co było zgodne z przepisami dotyczącymi urlopu wychowawczego.
Podjęcie pracy podczas urlopu wychowawczego jest możliwe, pod warunkiem że nie wyklucza to sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Pracownik może podjąć zatrudnienie u innego pracodawcy bez obowiązku informowania swojego obecnego pracodawcy, chyba że regulamin firmy lub klauzula o zakazie konkurencji nakłada taki obowiązek. Decydując się na taką formę pracy, należy pamiętać, że priorytetem pozostaje zapewnienie dziecku codziennej opieki i bezpieczeństwa.
Oferta porad prawnych
Oferujemy profesjonalne porady prawne online, dostosowane do Twoich indywidualnych potrzeb. Nasz zespół doświadczonych prawników udzieli Ci rzetelnych informacji i wsparcia w zakresie prawa pracy, spraw rodzinnych, cywilnych oraz wielu innych dziedzin. Skorzystaj z wygodnej i szybkiej formy konsultacji bez wychodzenia z domu. Gwarantujemy poufność oraz jasne i praktyczne rozwiązania Twoich problemów prawnych.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
