Rozwiązania stosunku pracy na wniosek nauczyciela, prawo do emerytury, ponowne zatrudnienie
• Autor: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
Jestem nauczycielem, mam 30 lat pracy, w tym 20 lat pracy w szczególnym charakterze. Rozwiązałam umowę o pracę 27 sierpnia na swój wniosek. Wniosek o przyznanie emerytury w ZUS złożyłam dzień później i jeszcze tego samego dnia podpisałam także nową umowę o pracę jako nauczyciel u tego samego pracodawcy. ZUS nie wydał jeszcze decyzji, ale wczoraj dowiedziałam się, że nie mogę skorzystać ze świadczenia emerytalnego z KN, ponieważ w dniu złożenia wniosku, tzn. 28 sierpnia, pozostawałam w stosunku pracy. Czy tak rzeczywiście jest?
Przejście nauczyciela na emeryturę bez względu na wiek
Zgodnie z przepisami Karty Nauczyciela (KN) – nauczyciel oraz członek jego rodziny mają prawo do zaopatrzenia emerytalnego określonego w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z uwzględnieniem przepisów ustawy, z tym że nauczyciel zaliczany jest do pracowników wykonujących pracę w szczególnym charakterze.
Zgodnie z art. 88 KN nauczyciele mający trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze, zaś nauczyciele szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich – dwudziestopięcioletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym, mogą – po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy – przejść na emeryturę.
Warunkiem skorzystania z uprawnienia do przejścia na emeryturę bez względu na wiek jest:
- posiadanie 30-letniego okresu zatrudnienia, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej, a w przypadku nauczycieli szkolnictwa specjalnego – 25-letniego okresu zatrudnienia, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej w szkolnictwie specjalnym;
- rozwiązanie na swój wniosek stosunku pracy.
Zobacz też: Rozwiązanie umowy w związku z przejściem na rentę wzór
Nabycie prawa do emerytury określonej w art. 88 KN
Przesłanką wymaganą do nabycia prawa do emerytury określonej w art. 88 KN jest rozwiązanie stosunku pracy. W art. 88 ust. 1 KN mowa jest o rozwiązaniu stosunku pracy na wniosek nauczyciela, przez co należy rozumieć złożenie przez nauczyciela wniosku o rozwiązanie stosunku pracy (art. 23 ust. 1 pkt 1 KN), wypowiedzenie złożone przez nauczyciela (art. 27 ust. 1 KN), jak również rozwiązanie stosunku pracy na mocy porozumienia stron z inicjatywy (wniosku) nauczyciela (zob. art. 23 ust. 4 pkt 1 i art. 27 ust. 3 w zw. z art. 23 ust. 1 pkt 4 KN).
Poniżej przedstawiam tezy orzeczeń, z których wynika, że ponowne zatrudnienie nie wpływa na prawo do emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 KN.
Zgodnie z wyrokiem SA w Katowicach z 2.09.2009 r., III AUa 719/09, OSA 2011/8, poz. 70: „przepis art. 88 KN musi być stosowany ściśle jako uregulowanie szczególne, zatem rozwiązanie stosunku pracy w innym trybie niż na wniosek nauczyciela nie jest spełnieniem warunku koniecznego do przyznania prawa do emerytury. Prawo do emerytury nauczyciel nabywa dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy, a więc istotna jest data rozwiązania umowy o pracę”.
„Okoliczność, że po rozwiązaniu stosunku pracy, za to w dacie złożenia wniosku o emeryturę, wnioskodawca wykonuje pracę nauczycielską na podstawie kolejnego stosunku pracy, nie wpływa na możliwość nabycia przez niego uprawnień emerytalnych na podstawie art. 88 ust. 1 KN” (wyrok SN z dnia 25.06.2009 r., I UK 16/09, LEX nr 519956).
W wyroku z dnia 16.06.2009 r., I UK 5/09, LEX nr 518058, Sąd Najwyższy stwierdził, że „prawo do emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 KN nauczyciel nabywa po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli do tego momentu posiadał wystarczający szczególny staż nauczycielski oraz dalszy ogólny. Prawo do emerytury powstaje po spełnieniu wszystkich warunków (art. 88 ust. 1 KN w zw. z art. 100 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i art. 86 KN). Warunek, aby zainteresowany nie pozostawał w zatrudnieniu, a tym bardziej jako nauczyciel, nie ma prawnego uzasadnienia, gdyż nie ma dla niego normy w przepisie art. 88 ust. 1”.
Nie stanowi przeszkody w nabyciu uprawnień emerytalnych wykonywanie przez nauczyciela pracy nauczycielskiej na podstawie kolejnego stosunku pracy, nawiązanego już po rozwiązaniu uprzedniego stosunku pracy w trybie art. 88 ust. 1 KN (wyrok SN z 16 czerwca 2009 r., I UK 5/2009, Lexis.pl nr 2127428; wyrok SN z 16 czerwca 2009 r., I UK 5/2009, Lexis.pl nr 2080167).
Okoliczność, że po rozwiązaniu stosunku pracy za to w dacie złożenia wniosku o emeryturę, wnioskodawca wykonuje pracę nauczycielską na podstawie kolejnego stosunku pracy, nie wpływa na możliwość nabycia przez niego uprawnień emerytalnych na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy z 1982 r. Karta Nauczyciela – orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 24 kwietnia 2014 r., III AUa 1508/13, LEX nr 1681871.
Przeczytaj też: Zaświadczenie o pracy nauczyciela w szczególnych warunkach wzór
Wykonywanie przez nauczyciela dalszej pracy nauczycielskiej a możliwość nabycia uprawnień emerytalnych
W wyroku z dnia 12 maja 2017 r., III AUa 586/16, LEX nr 2317687, Sąd Apelacyjny w Łodzi stwierdził, że art. 88 ust. 1 lub ust. 1a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela (j.t. Dz. U. z 2017 r., poz. 1189) nie daje podstaw do twierdzenia, że wykonywanie przez nauczyciela dalszej pracy nauczycielskiej na podstawie kolejnego stosunku pracy, który został nawiązany bezpośrednio po rozwiązaniu poprzedniego, wyłącza możliwość nabycia uprawnień emerytalnych.
Podobnie wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 18 stycznia 2017 r., III AUa 1492/16, LEX nr 2274392: Prawo do emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy z 1982 r. – Karta Nauczyciela, nauczyciel nabywa po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli do tego momentu posiadał wystarczający szczególny staż nauczycielski oraz dalszy ogólny. Prawo do emerytury powstaje po spełnieniu wszystkich warunków (art. 88 ust. 1 KN w związku z art. 100 u.e.r.f.u.s. i art. 86 KN). Warunek, aby zainteresowany nie pozostawał w zatrudnieniu, a tym bardziej jako nauczyciel, nie ma prawnego uzasadnienia, gdyż nie ma dla niego normy w przepisie art. 88 ust. 1.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 listopada 2016 r., I UK 377/15, LEX nr 2188622 zauważył, iż:
„1. Nie stanowi przeszkody w nabyciu uprawnień emerytalnych wykonywanie przez nauczyciela pracy nauczycielskiej na podstawie kolejnego stosunku pracy, nawiązanego już po rozwiązaniu poprzedniego stosunku pracy na podstawie art. 88 ust. 1 lub ust. 1a ustawy z 1982 r. – Karta Nauczyciela. Określone w art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela warunki dotyczące okresów zatrudnienia i pracy w szczególnym charakterze muszą być spełnione do dnia ustania stosunku pracy nauczyciela, a samo rozwiązanie stosunku pracy jest niezbędnym warunkiem nabycia prawa do emerytury nauczycielskiej bez względu na wiek również przez nauczycieli urodzonych po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r., ponieważ warunek rozwiązania stosunku pracy z art. 88 ust. 1 nie został wyłączony w art. 88 ust. 2a Karty Nauczyciela. Jednakże to, że po rozwiązaniu stosunku pracy, za to w dacie złożenia wniosku o emeryturę, wnioskodawca wykonuje pracę nauczycielską na podstawie kolejnego stosunku pracy, nawiązanego po rozwiązaniu wcześniejszego stosunku pracy, nie wpływa (negatywnie) na możliwość nabycia przez niego uprawnień emerytalnych na podstawie art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela.
2. Prawo do emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela nauczyciel nabywa po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli do tego momentu posiadał wystarczający, szczególny staż nauczycielski oraz wymagany staż ogólny. Prawo do emerytury powstaje po spełnieniu wszystkich warunków (art. 88 ust. 1 lub art. 1a Karty Nauczyciela w związku z art. 100 u.e.r.f.u.s. i art. 86 Karty Nauczyciela). Warunek, aby w chwili składania wniosku o emeryturę zainteresowany nie pozostawał w zatrudnieniu, zwłaszcza nie był zatrudniony jako nauczyciel, nie ma prawnego uzasadnienia, gdyż nie ma dla takiego warunku podstawy w art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela.
3. Nauczyciel ma skutecznie doprowadzić do rozwiązania stosunku pracy, a to, czy podejmie następnie zatrudnienie, nawet w zawodzie nauczyciela, jest bez znaczenia dla oceny czy zaistniała przesłanka rozwiązania stosunku pracy.
Zobacz również: Druk dla odchodzącego z pracy
Przykłady
Zatrudnienie po rozwiązaniu umowy
Pani Anna, nauczycielka z 30-letnim stażem, w tym 20 lat w szczególnym charakterze, złożyła wniosek o rozwiązanie stosunku pracy 31 sierpnia i tego samego dnia podpisała nową umowę o pracę u tego samego pracodawcy. Po kilku tygodniach otrzymała decyzję z ZUS, w której odmówiono jej prawa do emerytury, argumentując, że w dniu składania wniosku o świadczenie nadal była zatrudniona. Po odwołaniu i powołaniu się na wyroki sądów ostatecznie przyznano jej emeryturę.
Błędna interpretacja przepisów
Pan Marek rozwiązał stosunek pracy na swój wniosek i dzień później złożył wniosek o emeryturę. Następnie podpisał nową umowę o pracę w innej placówce. ZUS początkowo odmówił wypłaty świadczenia, twierdząc, że w dniu składania wniosku pozostawał w zatrudnieniu. Po złożeniu odwołania i przedstawieniu orzeczeń sądowych wykazujących, że wcześniejsze rozwiązanie stosunku pracy spełnia warunki KN, jego emerytura została zatwierdzona.
Odmowa emerytury i konieczność ponownego wniosku
Pani Katarzyna, nauczycielka z wieloletnim stażem, 30 sierpnia rozwiązała stosunek pracy i złożyła wniosek o emeryturę. Jednak dzień później podjęła zatrudnienie u tego samego pracodawcy. ZUS odmówił jej świadczenia, wskazując, że w dniu składania wniosku nadal była zatrudniona. W efekcie musiała ponownie rozwiązać umowę i ponownie złożyć wniosek o emeryturę, co opóźniło jej przejście na świadczenie o kilka miesięcy.
Podsumowanie
Prawo do emerytury nauczycielskiej na podstawie Karty Nauczyciela wymaga spełnienia określonych warunków, w tym rozwiązania stosunku pracy na wniosek nauczyciela. Kluczowe jest, aby moment rozwiązania umowy nastąpił przed złożeniem wniosku o świadczenie. Pomimo orzecznictwa potwierdzającego, że ponowne zatrudnienie po rozwiązaniu umowy nie wpływa na prawo do emerytury, w praktyce ZUS często interpretuje przepisy inaczej. Dlatego nauczyciele planujący przejście na emeryturę powinni dokładnie zaplanować ten proces, aby uniknąć problemów i opóźnień w przyznaniu świadczenia.
Oferta porad prawnych
Jeśli masz wątpliwości dotyczące rozwiązania stosunku pracy, nabycia prawa do emerytury czy ponownego zatrudnienia jako nauczyciel, skorzystaj z profesjonalnych porad prawnych online. Oferujemy indywidualne konsultacje, analizę Twojej sytuacji oraz pomoc w przygotowaniu wniosków i odwołań. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać rzetelną i szybką odpowiedź na swoje pytania – wygodnie, bez wychodzenia z domu.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2016 r., sygn. akt I UK 377/15
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 r., sygn. akt I UK 5/2009
4. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 r., sygn. akt I UK 5/2009
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II w Lublinie. Aplikację radcowską ukończyła przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Białymstoku. Jako radca prawny pragnie rozwijać się zawodowo oraz służyć pomocą klientom. Interesuje się prawem rodzinnym, spadkowym, prawem pracy, spółdzielczym, mieszkaniowym, a także prawem karnym. Prowadzi własną kancelarię prawną w Suwałkach, a prywatnie pasjonuje się kuchnią, dekoracją wnętrz oraz poznawaniem nowych krajobrazów.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Choroba w trakcie urlopu po wypowiedzeniu, jakie masz prawa?
» Problemy z urlopem zdrowotnym nauczyciela, jak wyjaśnić błędne obliczenia stażu pracy?
» Nowa organizacja oddziału szpitalnego a prawa pracownika, czy należy się dodatek?
» Niepłacący pracodawca i upadłość, na jakie świadczenia mogą liczyć pracownicy?
» Czy szkolny alarm powinna uruchamiać sprzątaczka ? przepisy i prawa pracownika
Kodeks pracy
