• Autor: Marta Handzlik
Czy nauczyciel bibliotekarz może być wysyłany notorycznie na doraźne zastępstwa w ramach godzin bibliotecznych?
Zgodnie z art. 35 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela możliwość albo raczej konieczność powoływania godzin doraźnych zastępstw pojawia się wówczas, gdy w sytuacji nieobecności nauczyciela (z różnych powodów) zajęcia z uczniami, zapewniając im niezbędną opiekę, musi poprowadzić inny nauczyciel, który zgodnie z planem nie prowadzi w tym czasie innych zajęć.
Godzina doraźnego zastępstwa to przydzielona nauczycielowi do przeprowadzenia godzina zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela. W praktyce godziny doraźnych zastępstw przydziela dyrektor szkoły.
Nie ma znaczenia, czy w czasie doraźnego zastępstwa nauczyciel realizuje zajęcia dydaktyczne zgodnie z posiadaną specjalnością, czy zajęcia dydaktyczne, do których nie posiada kwalifikacji, czy po prostu zapewnia jedynie bezpieczeństwo uczniom. Sensem powołania godzin doraźnego zastępstwa jest spełnienie wymogu sprawowania przez szkołę funkcji opiekuńczej w stosunku do powierzonych jej uczniów. Odpowiednio zatem w celu zapewnienia opieki uczniom w czasie zajęć podczas nieobecności właściwego nauczyciela, dyrektor szkoły powierza realizację zajęć innemu nauczycielowi; w wyjątkowych sytuacjach sam może również poprowadzić zajęcia w ramach doraźnego zastępstwa.
Zobacz też: Nauczyciel bibliotekarz pensum
Oficjalne wykładnie przepisów (autorstwa MEN oraz niezależnych prawników) nie pozostawiają żadnych wątpliwości: pogwałceniem prawa jest sytuacja, w której bibliotekarz nie może wykonywać swoich podstawowych obowiązków, gdyż w tym czasie został wysłany przez dyrektora do prowadzenia zajęć w ramach godzin doraźnych zastępstw. Nauczyciel bibliotekarz może – podobnie jak każdy inny nauczyciel – prowadzić doraźne zastępstwa tylko po godzinach pracy, a za dodatkową pracę musi otrzymać wynagrodzenie.
Czas otwarcia biblioteki szkolnej powinien być określony w planie pracy szkoły. Musi on być skorelowany z pensum zatrudnionych w bibliotece nauczycieli. Interpretacja przepisów jest jasna. Na przykład przy jednoosobowej obsadzie tygodniowy czas otwarcia biblioteki musi być równy pensum zatrudnionego w szkole nauczyciela bibliotekarza. Nauczyciel bibliotekarz może być wysłany na zastępstwo tylko wtedy, gdy biblioteka jest planowo nieczynna, i wówczas musi otrzymać dodatkowe wynagrodzenie za pracę w godzinach ponadwymiarowych. Podobna procedura dotyczy także nauczyciela przedmiotu – nie wysyła się go przecież na zastępstwo, gdy ma w planie zajęć „swoją” lekcję. Mogą zdarzyć się sytuacje szczególne, w których dla zapewnienia uczniom opieki niezbędne jest wysłanie bibliotekarza na zastępstwo w czasie, gdy powinien on (zgodnie z planem pracy szkoły) pracować w bibliotece. W takim przypadku bibliotekarz musi czas przeznaczony na zastępstwo odpracować w bibliotece po godzinach pracy i otrzymać za to dodatkowe wynagrodzenie.
Przeczytaj też: Rozliczenie pracownika z odzieży roboczej wzór
Dyrektor szkoły, który wbrew obowiązkowi nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę, wysokość tego wynagrodzenia bezpodstawnie obniża, dopuszcza się wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Czyn ten podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł (art. 282 Kodeksu pracy). Roszczenie pracownika o zaległe wynagrodzenie ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 291 Kodeksu pracy). Wynagrodzenie za godziny doraźnych zastępstw jest składnikiem wynagrodzenia wypłacanym z dołu w ostatnim dniu miesiąca, a wyjątkowo w jednym z ostatnich 5 dni miesiąca lub w dniu wypłaty wynagrodzenia, które nauczyciel otrzymuje z góry (art. 39 ust. 4 Karty Nauczyciela). Zatem termin przedawnienia roszczenia o zapłatę za godziny doraźnych zastępstw rozpoczyna bieg w jednym z tych dni. Wynika z tego, że roszczenia o wynagrodzenia z kilku miesięcy przedawniają się w różnych terminach. Pewne zdarzenia, np. wniesienie pozwu do sądu, powodują przerwanie biegu przedawnienia. Przedawnienie nie biegnie, dopóki postępowanie sądowe nie zostanie zakończone (art. 295 Kodeksu pracy).
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy